عاشورا در میانه عقل، اخلاق و سیاست

سخن به هیچ وجه در تقبیح، قضاوت یا ارزیابی دیگر مجالس عزای حسینی نیست. چه آن که این درگاه، متعلق به «حسین» است نه هیچ شخص و شخصیتی دیگر و در آن جا حساب نه به موازین و معیارهای کنونی و اینجایی است؛ چه بسا عامی غریبه با دانشی، معرفتی واقعی تر به امام شهیدان داشته و روح باصفاتر و کربلایی تر از اهل دانش بی معرفت داشته باشد.

در برگزاری و اداره این گفتگوها بنابر این بود تا بعد از بیان مقدمه‌ای برای ورود به بحث توسط نگارنده، استاد مدعو طی حدود بیست سی دقیقه بخش اصلی بیان خود را ارائه و شرح دهد؛ سپس دبیر نشست وارد گفتگو شده و با توجه به مطالب ارائه شده توسط آن استاد، پرسش و پاسخ و احيانا نقد و انتقادی صورت بگیرد. گاهی به فراخور مطلب، در میانه گفتگو کلمه و عبارتی را جهت تکمیل سخن و کلام استادان بزرگوار بیان کرده که در پیاده سازی متن و ویراست آن، در صورتی که مخل به مطلب نبوده باشد حذف شده و گاهی به جهت این که از قضا در متن مستخرج، معنا « ينعكس الى ضده» شده، با اندکی ویرایش برای جلوگیری از تحریف معنوی، متن تکمیل شده است.

سالیان قبل در خانه اندیشمندان علوم انسانی توفیق داشتیم به شکل حضوری میزبان شما عزیزان باشیم، و ضمن اقامه عزای حسینی، مقام عقل را نیز پاس بداریم، امسال به علت شرایطی که کرونا ایجاد کرد، با اهتمام جمعی از دوستان دغدغه مند و متصدیان فرهیخته خانه اندیشمندان علوم انسانی، بناشد به صورت زنده از طریق شبکه‌های اجتماعی میهمان خانه‌های شما باشیم تا هم به حضرت سیدالشهدا ادای دین کنیم، و هم، با حضور اندیشمندان و دانشمندان علوم انسانی کشور که چهره‌های نام آشنایی برای شما عزیزان هستند، ذره‌ای به معرفت ما از واقعه حسینی اضافه شود. برای گریز از تصدیع و استفاده بیشتر از میهمان ارجمند ما، در شب اول جلسات ما و شب چهارم محرم، جناب آقای دکتر مهدوی استاد برجسته عرفان برویم، من مقدمه کوتاهی عرض می‌کنم.

اسلام با هوشمندی به کسانی که در راه خدا کشته شده‌اند نام «شهید» را اطلاق کرده است. عنوان شهید متضمن نوعی دوگانگی درونی است. شهید همزمان هم به معنای شاهد و گواه است که باید زنده باشد، هم به معنای کسی است که در راه خدا کشته شده و و البته دیگر حیات ندارد. خدا می‌خواهد بگوید شهدا گواهان وجدان اخلاقی وشاهد ارزش‌های انسانی‌اند؛ به همین دلیل به مقتول في سبيل الله عنوان «شهید» داده شده است؛ شهید کسی است که حاضر نشده به هر قیمتی و به هر نوعی زندگی کند. آلبرکامو، نویسنده فرانسوی، می‌گوید: «مهمترین مسئله فلسفه، مسئله خودکشی است». یعنی فرد ابتدا باید این مسئله را با خود حل کند که چرا باید زندگی کرد؟ آیا زندگی به هر طریقی ارزشمند است؟ کجا باید مرگ را انتخاب کنیم؟ یا آن کهنه و ما مجبور به زندگی هستیم!