تکامل، تصادف و خدا

تکامل، تصادف و خدا

آیا باور به نظریه تکامل زیستی موجودات، نافی باور به وجودِ خداست؟! و آیا اگر کسی خداباور باشد، باید ضرورتاً نظریه تکامل زیستی موجودات را نفی کند؟! پاسخ این کتاب به هر دو پرسش روشن است: نه!پیشتر پنداشته می‌شد که باور به نظریه تکامل زیستی موجودات که مشهورترین صورت‌بندی آن توسط چارلز داروین ارائه شد؛ نافی باور به وجود آفرینش الهی و در نتیجه نافی وجودِ خداست. بنابراین خداباوران که به آفرینش هستی از عدم توسط خدایی عالم و حکیم باور داشتند، این نظریه را نظریه‌ای اساساً غلط می‌پنداشتند، اما پیشرفت‌های علمی مبتنی بر پذیرش نظریه‌ی تکامل زیستی، خداباوران را در موضع ضعف قرار داد، به نحوی که طبیعت‌گرایان به دلیل درست بودن این نظریه، نتیجه گرفتند که نظریه آفرینش باوری و متعاقب آن خداباوری، اساساً غلط اند.
برندن سوییتمن، استاد فلسفه اما نظر دیگری دارد: او استدلال می‌کند که هم نظریه تکامل زیستی درست است، و هم خداباوری! برندن سوییتمن می‌گوید که خداناباورها، معمولاً بین نظریه علمی تکامل زیستی و ایدئولوژی برخاسته از آن خلط و دومی را به جای اولی معرفی می‌کنند. به نظر او واقعیت‌های علمی را می‌توان و باید پذیرفت، اما باورهای ایدئولوژیک برخاسته از آن واقعیت‌ها ضرورتاً همانند واقعیت‌های علمی درست نیستند.
وی سپس می‌کوشد با تحلیل مفهومِ «تصادف»، راه جدیدی را معرفی کند. در این راهِ جدید، نظریه تکامل زیستی به عنوان یک نظریه علمی پذیرفته می‌شود امّا لوازم ایدئولوژیک آنکه منجر به خداناباوری می‌شود؛ نفی می‌گردد. برندن سوییتمن، این کار را با بررسی فلسفی مفهومِ «تصادف» انجام می‌دهد و استدلال می‌کند که اولاً تکامل زیستی، به شکل تصادفی عمل نمی‌کند، ثانیاً تکامل زیستی دارای هدف است و وجود چنین هدفی، مستلزمِ وجودِ خالقی طراح است که ادیان توحیدی به آن اشاره کرده‌اند.
کتاب نامبرده می‌تواند برای اهالی علوم طبیعی، فلاسفه و دین‌پژوهان حاوی نکات تأمل برانگیز باشد، و نشان می‌دهد که در جدال‌های بعضاً خونینِ علم و دین می‌توان راه‌های میانه‌ی عقلانی یافت که اهمیت هر دو حیطه را حفظ کند.