تصوف مقدمهای بر عرفان اسلامی
درباره نویسنده آنه ماری شیمل:
آنهماری شیمل (Annemarie Schimmel) نویسنده کتاب تصوف مقدمهای بر عرفان اسلامی، (۷ آوریل ۱۹۲۲–۲۶ ژانویه ۲۰۰۳) اسلامپژوه،خاورشناس و مولویشناس سرشناس آلمانی بود.حدیث روی قبر وی از پیامبر اسلام حضرت محمد میباشد. او بهعنوان تنها فرزند خانوادهای متوسّط و فرهنگی، در ماه آوریل سال ۱۹۲۲ میلادی در شهر ارفورت آلمان بهدنیا آمد و در محیطی مملوّ از ادبیّات و شعر پرورش یافت. در پاییز ۱۹۳۹، یعنی زمانی که هفده سال داشت، تحصیلات خود را در رشتههای زبان و ادبیات عرب و علوم اسلامی دانشگاه برلین آغاز نمود. تحت تأثیر بهترین معلم خود، هانس هاینرش شِدِر و بنا به توصیهٔ او به مطالعه و تحقیق در دیوان مولانا جلال الدین بلخی روی آورد.
در اکتبر سال ۱۹۴۱، کار نوشتن رسالهٔ دکترای خود را بر روی موضوع «مصر در اواخر دوران قرون وسطی» را به انتها رسانید. او با اینکه ۱۹ سال بیشتر نداشت، موفق به اخذ درجه دکترا از دانشگاه برلین شد. آنهماری شیمل دکترای دوم خود را در سال ۱۹۵۱ در حوزهٔ تاریخ ادیان و با رسالهای پیرامون «عشق عرفانی در اسلام» دریافت نمود. او جزو نویسندگان تاریخ ایران کمبریج بودهاست.
در اوائل دهه ۱۹۵۰ شیمل سفرهایی به کشور ترکیه انجام داد. او نخستین سخنرانی عمومی خود به زبان ترکی را در سال ۱۹۵۳ در شهر آنکارا انجام داد. اندکی پس از آن، از سوی دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا، تصدی ریاست بخش تاریخ ادیان به وی پیشنهاد گردید. در سال ۱۹۶۳ به ایران سفر کرد و علاوه بر دیدار از اصفهان و شیراز، در مؤسسه گوته تهران نیز سخنرانیهایی ایراد کرد. در سال ۱۹۶۶ محمدرضا پهلوی وی را به کنگره ایرانشناسی دعوت کرد. در این سفر وی علاوه بر دیدار از مناطق کوهستانی به منظور بررسی دستاوردهای آموزشی انقلاب سفید از زورخانه هم دیدار کرد.
در بهار سال ۱۹۶۷ میلادی، شیمل کار تدریس در دانشگاه هاروارد در حوزهٔ فرهنگ هندی – اسلامی را آغاز نمود و در سال ۱۹۷۰ به درجهٔ استادی رسید. تنها در ترم بهار دو برابر مقدار معمول درس میداد. او تقریباً همه ساله پاییز را در پاکستان بهسر میبرد. آنهماری شیمل در ۲۶ ژانویه سال ۲۰۰۳ درگذشت.
درباره کتاب تصوف مقدمهای بر عرفان اسلامی:
تصوف بنا بر یکی از توضیحات ممکن، وجه باطنی اسلام است و به مانند همۀ جریانهای عارفانۀ ادیان جهانی اشکال بیشماری دارد. به هنگام توصیف تصوف، در مقابل خود باغ پرطراوتی پر از گلهای سرخ عطرآگین و نغمۀ بلبلان میبینیم که به منزلۀ جلوههایی از حسن الهی و شور و شوق عاشقانهاند. در عین حال، تصوف بیابانی است از رسائل نظری به زبان عربی غامضی که برای کسانی که با آن بیگانهاند، چندان قابل فهم نیست. سپس در دوردستان قلههای عالیترین حکمتهای عرفانی میدرخشد، که تنها برای افراد معدودی قابل دسترسی است.
این کتاب نوشتۀ آنه ماری شیمل، اسلامشناس فقید و نامی آلمان، در اصل به زبان آلمانی و در مجموعۀ کتابهای دانش منتشر شده است. مشی اصلی این مجموعه، ارائۀ مطالب بنیادین و موثق علمی با رعایت اختصار است. نویسنده در پیشگفتار اذعان میدارد که دانش عمومی دربارۀ تصوف حقیقی ـ دستکم در غرب ـ ناچیز است. هدف این کتاب ارتقای آگاهی عمومی دربارۀ تصوف و تشریح و تبیین اجمالی این پدیده برای خواننده است. مطالب ذکرشده در کتاب و خط سیر بیان مطالب نیز متناسب با همین منظور است.
نویسنده سیر تحولات تصوف را از دوران شکلگری و سرآغاز آن در قرن دوم هجری تا اشکال گوناگون و امروزی آن بررسی میکند. سپس مفاهیم اصلی عرفان اسلامی را معرفی و تشریح و طریق صوفیان و منازل و مقامات سلوک را در سیر الی الله و رسیدن به معرفت الهی دنبال میکند. همچنین به معرفی صوفیان برجسته و آرا و نظرات آنان و آثار مهم کلاسیک تصوف میپردازد. پس از آن، جنبههای نظری و شناختی عرفان مبتنی بر حکمت الهی را توضیح میدهد و میکوشد این اصول و بنیانهای نظری را بهسادگی برای خواننده روشن کند.
نویسنده از مطرحکردن برداشتهای عمومی از تصوف، یعنی جلوههایی از تصوف که در زندگی مردم جاری است، غافل نمیماند و بخشی از کتاب را به سلسلهها و طریقتهای مختلف جهان اسلام، به عنوان نهاد و تشکیلات مردمی تصوف اختصاص میدهد. اگرچه گاه مشترکات کمی میان آن عرفان مبتنی بر حکمت الهی و مشی و مشرب شیفتگان و مجذوبانی که عشق الهی خود را در آوازها و اشعاری در جمع هممسلکان خود ابراز میکنند، مییابد.
شیمل به ادبیات عرفانی مشرقزمین تعلق و وابستگی خاصی دارد و در جامعترین فصل کتاب نیز به ادبیاتی که بر بنیاد اندیشههای صوفیانه شکل گرفته میپردازد و میکوشد اغلب برجستگان این حوزه و آثار آنان را معرفی یا دستکم به اشارتی از آنها یاد کند. این کتاب به برخی جریانهای اجتماعی و سیاسی که ریشه در تصوف دارند و همچنین اندیشههای نشئتگرفته از تصوف در روزگار معاصر نیز میپردازد.
در این کتاب به ملامتیه و قلندریه نیز اشارتی کوتاه شده است. این جریانها با تصوف پیوند خوردهاند و دستکم از قرن هفتم تاکنون نقش تعیینکنندهای در شکلگیری سلسلههای صوفیه و بسیاری از آداب و آیینهای مرتبط با آن داشتهاند.
این کتاب بر اساس متون دستاول و نیز منابع متقن علمی نوشته شده است. اگرچه بنا به رویۀ این مجموعه و به منظور ایجاد متنی یکدست برای خواننده، از ارجاع مستقیم مطالب و ذکر اطلاعات منابع اجتناب شده است. نویسنده اشعار، متون و قطعات منثور بسیاری را از متون ادبی کلاسیک و منابع کهن و اصیل تصوف به زبان آلمانی برگردانده و در این کتاب بهویژه در فصل چهارم، بدون ارائۀ مأخذ دقیق آورده است. در ترجمه کوشیده شده اصل این اشعار و متون با توجه به محتوای آنها جستجو و عیناً در متن آورده شود.
قسمتی از کتاب تصوف مقدمهای بر عرفان اسلامی:
… حلاج عطار را از نظر روحی تحت تأثیر قرار داده است و او بهتر از هر کسی میتواند نشان دهد که رنج بخش جداییناپذیر عشق است. بیجهت نیست که یکی از رایجترین قافیههای اشعار عطار قافیهی مرد و درد است. و مفهوم رنج و غم سیریناپذیر فراق، تار و پود رنگارنگ داستانهای عطار را تشکیل میدهد. او همانگونه که خود میگوید، “صدای درد عشق است”.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.