اقتصاد، فرهنگ و سیاست
درباره نویسنده کرنلیوس کاستوریادیس:
کرنلیوس کاستوریادیس (Cornelius Castoriadis) نویسنده کتاب اقتصاد، فرهنگ و سیاست، (۱۹۲۲-۱۹۹۷) فیلسوف، اقتصاددان و روانکاو یونانی، از دست اندرکاران مجلهٔ «یا سوسیالیسم یا بربریت» و واضع مفهوم خودمختاری است. کاستوریادیس معتقد بود آمریکا و شوروی در جریان کسب سلطه بر جهان به طور ناگزیر وارد جنگ جهانی سوم خواهند شد و نتیجهی این جنگ همان بربریت خواهد بود.
کاستوریادیس، متولد ۱۹۲۲ در خانوادهای یونانی که به قسطنطنیه مهاجرت کرده بودند، در آتن پیش از جنگ رشد کرد و در ۱۹۴۵ به پاریس رفت تا فلسفه بخواند. کاستوردیایس تا دهه ۱۹۷۰ که شهروند فرانسه شد به دلایل سیاسی با اسم مستعار مطلب مینوشت. از ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۰ به عنوان اقتصاددان در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه کار می کرد. در ۱۹۷۳ به عنوان روانکاو کارآموز شروع به کار کرد و در ۱۹۸۱ به مدرسه مطالعات عالی علوم اجتماعی رفت. او در ۱۹۹۷ در پاریس درگذشت.
کاستوریادیس در دوران جوانی، از منظر سیاسی و ایدئولوژیک، به مارکس دلبستگی عمیقی پیدا کرد. او از آغاز کار فکری و سیاسیاش هیچ عنصر رهاییبخشی در پروژهی کمونیسمِ شوروی که آن روزها به رهبریِ استالین در سراسر جهان تبلیغ میشد نمیدید. تألیفات و مقالات او در نشریهی سیاسی «سوسیالیسم یا بربریت» (۱۹۴۷-۱۹۶۷) شاید برجستهترین فراوردهی این دوران از فکر او باشد؛ نشریهای که نظرگاهش به منبعی الهامبخش برای جنبش دانشجویی و دیگر جنبشهای سیاسی در دههی شصت مبدل شد. در این نشریه، کاستوریادیس به همراه همفکرانی چون کلود لوفور، ادگار مورَن، ژان فرانسوا لیوتار و سایرین، بیوقفه سرمایهداری و استثمار را همزمان با نظامِ میلیتاریستی و بوروکراتیک شوروری نقد میکرد.
کاستوریادیس رفتهرفته از نقد اجتماعی مارکسیستی فاصله گرفت و هستیشناسیِ سیاسی مارکس را که بر ماتریالیسم تاریخی بنا شده بود زیر ذرهبین نقد قرار داد. او در سنجشگری و انتقاد تا آنجا پیش رفت که امکان پیروزیِ پروژهی رهاییبخش انقلابی را تنها با گسست کامل از مارکسیسم ممکن میدید. بهدنبال آن و برای شناخت جامعه، انسان و سیاست به سراغ بازخوانی دموکراسی یونان باستان رفت و پژوهشهای خود را در هزارتوی فلسفه، تاریخ، روانکاوی، اقتصاد، منطق و ریاضیات گسترش داد؛ شاخههایی از دانش که با بیشتر آنها بهطور حرفهای آشنایی داشت. این پژوهشها به طرحریزی پروژهای فکری منتهی شد که چکیدهی آن در اثر اصلی او «نهادِ پنداری جامعه» (۱۹۷۵) جمعآوری شده است. در این اثر نگرش کاستوریادیس به انسان، جامعه و سیاست بازتاب یافته و مفاهیم کلیدی اندیشهی او همانند «پروژهی انقلابی»، «خودفرمانروایی فردی-جمعی»، «آفرینش رادیکال»، «دلالتهای پنداریِ اجتماعی» و «گسترهی اجتماعی-تاریخی» صورتبندی شده است.
درباره کتاب اقتصاد، فرهنگ و سیاست:
در ۲۷ فوریه 1980، به ابتکار گروهی از فعالان زیست محیط و با حضور حدود ۸۰۰ نفرT در شهر لوون بلژیک میزگردی برگزار کردیم. در ابتدا کورنلیوس کاستوریادیس و دانیل کوهن بندیت درباره مبارزۀ ضد اتمی و زیست محیط و سیاست مباحثی مطرح کردند و سپس گفت وگو درگرفت. متن پیش رو تا اندازهای بیانگر پیشفرضهای مشترک و پرسشها و تردیدهای سخنرانان است در اینجا لازم است پرسش وارهای را با مخاطبان در میان بگذاریم که مدتهاست در ذهن ما شکل گرفته و مهمترین محورهایش به تدریج از خلال چندین نشست درونی استخراج شده است. در واقع با ارجاع به این پرسشواره بود که مضامین گفتوگو میان سخنرانان و مشارکت کنندگان مطرح شد و شکل گرفت.
در ابتدای میزگرد کوشیدیم به صورت محدود و روشن، برخی پرسشهای مطرح شده در نشستهای مقدماتی را بیان کنیم. این پرسشها در بارهٔ مضامین با سابقهای است که مجموعه جریانهای طرفدار زیست محیط مطرح کردهاند؛ مضامینی همچون “طبیعت و جامعه”، “علم و تکنولوژی” و “علم و جامعه”. در چندین موضوع پاسخهای جریانهای مختلف زیست محیطی به این پرسشها به ابهامهای عمیقی نیز دامنزده است برای نمونه، انتخاب گونهای فناوری برای تولید انرژی در جایگاه محور مرکزی گفتمان زیست محیطی ابتکاری در نظرمان آمد که نقش ممتازی برای فن قائل میشود و آن را عاملی مهم و تعین مرکزی و مبنایی و اجرایی و به مثابه کارکرد نهاد اجتماع تعریف میکند.
مشخص شدن ابهامها و پرسشهای گسترده و بنیادین، ما را به این نکته رساند که درباره مواضع پذیرفته شده توسط جریانات زیست محیطی و مواضع جنبشها و حرکتهای اعتراضی دیگر، باز هم باید گفتوگو و بحث راه بیفتد. به نظرمان آمد که این پرسشها در فضایی گستردهتر از فضایی که معمولاً بحثها میان زیست محیطیها در میگیرد باید مطرح شود.
قسمتی از کتاب اقتصاد، فرهنگ و سیاست:
رئیس مجمع عمومی دانشجویان دانشگاه لوون لانو: سپاس از شما که برای شرکت در این نشست تشریف آوردید برگزارکنندگان عبارتاند از: ۱- گروه ما که افراد فعال در حوزه اندیشهاند؛ ۲- مرکز گالیله که هم یک کتاب فروشی و هم یک نهاد آموزشی دائمی است؛ ۳- دوستان زمین برابان والون که بر جنبههای سیاسی-اجتماعی انرژی های هسته و غیرهستهای (آرام) کار میکنند؛ 4- جنبش جوانان برای صلح که برای جامعهای خودگردان فعالیت میکند؛ ۵- مجمع عمومی دانشجویان شهر لوون بلژیک که دانشجویان این دانشگاه را نمایندگی میکنند.
باید از برگزارکنندگان نام میبردم؛ زیرا این بحث در چارچوب اهداف فعالیتهای یک گروه فکری قرار میگیرد که هدفش عمق بخشیدن به مسائل و پیامدهای سیاسی انرژی هستهای است محورهای فکری که این گروه تاکنون بدان پرداخته از این قرار است: ۱- علم و اقتصاد در برابر انرژی هستهای که اساساً به جنبهٔ جامعه شناسی آن پرداخته شده است. ۲- آیا مبارزه ضد انرژی هستهای واقعاً بنیان جامعه را به پرسش میگیرد؟ ۳- آیا میتوان بر مبنای مبارزه ضد انرژی هستهای سیاست مشخصی را تعریف کرد؟
کورنلیوس کاستوریادیس: خوشحالم که در میان شما هستم و بسیار متعجبم از تعداد زیاد شرکت کنندگان در این نشست شاید بهتر بود وقت بیشتری داشتم تا بتوانم ایدههایم را مدوّنتر با شما در میان بگذارم هرچند تفاوت چندانی نداشت؛ زیرا در هر صورت مباحثم بیشتر به پرسشها دامن میزند. هدف و فضای چنین نشستی این است که اشخاص مختلف از مسائلی که با آنها مواجه شدهاند سخن گویند و از سوی دیگر همه با هم به پرسشهای جدیدی که در گفت و گوها و مباحثهها مطرح میشود بیندیشیم.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.