رساله‌ای درباره طبیعت انسان

رساله‌ای درباره طبیعت انسان (کتاب دوم: درباره‌ی احساس‌ها؛ تلاشی در ارائه‌ی شیوه‌ی تجربی استدلال در امور انسانی)

دیوید هیوم (زاده ۷ مه ۱۷۱۱ – درگذشته ۲۵ اوت ۱۷۷۶) از فیلسوفان اسکاتلندی و از پیشروان مکتب تجربه‌گرایی بود. تقریباً همه فیلسوفان بر این اتفاق نظر دارند که او بزرگ‌ترین فیلسوف تاریخ بریتانیا و مکتب تجربه‌گرایی بوده‌است. زمانی که به الحاد متهم شد گفت: باید بگویم که کفر خود را می‌پذیرم. او کسی بود که بر کانت تأثیر بسیاری گذاشت. این جمله کانت معروف است که :هیوم من را از خواب جزم اندیشم بیدار کرد.

قسمتی از کتاب رساله‌ای درباره طبیعت انسان:
دو احساس غرور و سرافکندگی تاثراتی ساده و یک شکل هستند؛ بنابراین غیرممکن است که حتی با انبوهی از واژه‌ها بتوانیم تعریف درستی از آنها، یا در واقع از احساس دیگری، ارائه کنیم. حداکثر چیزی که می‌توان ادعای آن را داشت، توصيف از این احساسات از طریق برشمردن شرایط همراه با آنهاست. اما چون همه کلمه‌های غرور و سرافکندگی را به کار می‌برند و تأثراتی که این واژه‌ها بر آنها دلالت دارند در زمره متداول‌ترین تأثرات هستند، هر کسی خود می‌تواند، بی‌آنکه بیم اشتباه رود، به ایده درستی از آنها شکل ببخشد. بنابراین، برای جلوگیری از اتلاف وقت بر سر مقدمه چینی، مستقیما به بررسی این دو احساس خواهم پرداخت.
این نکته روشن است که غرور و سرافکندگی با این که درست متضاد با یکدیگر هستند، هر دو موضوع واحدی دارند. این موضوع «خود» یا همان توالی ایده‌ها و تأثرات مرتبط به همی است که حضوری بلاواسطه در حافظه و آگاهی ما دارند. هریک از این دو احساس در ما عمل کند، همواره نگاه ما به این جا دوخته می‌شود. بسته به آنکه ایده ما از خویش بیشتر یا کمتر مطلوب باشد، یکی از این دو احساس متضاد، شادمانی غرور یا اندوه سرافکندگی، ما را فرا می‌گیرد…