۴۲ اندیشۀ ناب: تأملاتی دربارۀ زندگی، جهان و هر آن چیز دیگر

۴۲ اندیشۀ ناب (تأملاتی دربارۀ زندگی، جهان و هر آن چیز دیگر)

درباره نویسنده ریمون آرون:
مارک ورنون متولد 1966، نویسنده، برنامه‌ساز تصویری، روان درمانگر و کشیش سابق انگلیکان است. او به برنامه‌های رادیو کمک می‌کند، برای روزنامه‌ها و مجلات می‌نویسد و نقد می‌کند ، سخنرانی می‌کند و پادکست می‌زند. کتاب‌های قبلی وی مضامین شامل دوستی و خدا، فلسفه یونان باستان و رفاه را پوشش داده است. وی دارای دکترای فلسفه یونان باستان، و سایر مدارک فیزیک و الهیات است و به عنوان روان درمانگر در کارهای خصوصی فعالیت می‌کند.

درباره کتاب ۴۲ اندیشۀ ناب:
کتاب ۴۲ اندیشۀ ناب شامل گزیده‌ای از دیدگاه‌های فیلسوفان و نویسندگان قدیمی و معاصر است که در هفت فصل دسته‌بندی شده: زندگی شادمانه، زندگی روزمره، زندگی کاری، زندگی اجتماعی، زندگی سبزتر، زندگی بازنگری شده، و پایان زندگی. ابتکار ورنون برای نوشتن این کتاب ساده ولی خلاقانه است. او ۴۲ جملۀ قصار را از متون فلسفی برگزیده و بر اساس وجوه مشترکشان در هفت گروه قرار داده، سپس برداشت و تحلیل خود را دربارۀ هر کدام نوشته است. ظاهراً این کار از هر نویسندۀ تازه‌کاری ساخته است و هنر خاصی محسوب نمی‌شود، اما ورنون با تجربۀ فراوان و دانش عمیقی که در قلمرو فلسفه دارد مفسری ماهر برای تبیین این گزاره‌هاست. افزون بر این، او هر جمله را نقطۀ آغازی برای طرح دیدگاه‌های خود قرار داده است. به همین سبب، کتاب حاضر فقط گردآوری ساده نیست و سهم مؤلف در محتوای کتاب آشکار است.
با این حال، مرور متن نشان می‌دهد که مؤلف با هدف ساده‌سازی مفاهیم از طرح مضامین پیچیده پرهیز کرده است، زیرا کتاب را نه برای متخصصان فلسفه که برای عموم مردم نوشته است. در نتیجه زبانی ساده و صمیمی برای طرح دیدگاه‌هایش برگزیده است. هر چند همین ایجاز و ساده‌نویسی در مواردی به انسجام متن آسیب رسانده و برخی از فصل‌ها دچار «ایجاز مُخِل» شده و به نتیجۀ روشنی نرسیده است، زیرا بحث هنوز شروع‌نشده به پایان می‌رسد. شاید هم مؤلف نگران «اطناب مُمِل» بوده، به‌ویژه آن‌که می‌دانسته مخاطبان امروز حوصله چندانی برای خواندن متون مفصل ندارند.
در نتیجه، برخی فصل‌ها بسیار مختصرند. مثلاً هرکدام از فصل‌های هشتم، نهم، شانزدهم، و هجدهم فقط دو صفحه است. در ترجمۀ فارسی هم که فصل‌های هفتم، سیزدهم، و چهل و دوم بنا به «مصالحی» کلاً حذف شده‌اند و متن از آن‌چه بوده هم خلاصه‌تر شده است. همۀ آن‌چه از فصل هفتم می‌دانیم جمله‌ای ناتمام منسوب به مارکوس اورلیوس است که گویا در عنفوان جوانی به جایگاه امپراتوری خود مغرور شده و سخنان ناپخته‌ای به زبان آورده است که اکنون مصلحت نیست ما بشنویم! مارکوس جوان نمی‌دانسته که ۲۲۰۰ سال پس از مرگ او هنوز هستند کسانی که مانع انتشار این سخنان ناسنجیده شوند و خلقی را از نگرانی برهانند! فصل سیزدهم هم با این نقل‌قول از ارنست همینگ‌وی شروع می‌شود که «یک گربه همیشه گربۀ دیگری هم به دنبال دارد» اما خواننده نمی‌داند که جریان گربه‌ها چیست! مترجم در توضیح ماجرا می‌نویسد: «خوب، باز هم به اندیشۀ نابی برخوردیم که ناباب بود برای عرف و اخلاق اجتماعی ما. این اندیشه دربارۀ حیوانات خانگی بود… ولی خوب درج این اندیشۀ ناب در این کتاب از بیم بدآموزی به‌صلاح دانسته نشد. بنابراین نه شگون هفت دستِ اندیشۀ هفتم را گرفت، نه بدشگونی سیزده پای اندیشۀ سیزدهم را رها کرد.» (ص. ۸۵). مترجم در فصل آخر می‌نویسد: «خوانندۀ عزیز، اندیشه ناب چهل و دوم هم از بخت بد ناباب از کار درآمد و نامتناسب با معیارها.» (ص. ۲۳۹).
با این حال، جای بسی خوشحالی است که ۳۹ فصل دیگر اجازۀ انتشار یافته و حذف سه فصل خسارت چندانی به کلیّت متن نزده است. در مجموع، محتوای این کتاب به دو دلیل برایم خواندنی و آموزنده بود: نخست آن‌که کاملاً مشخص است نویسنده در انتخاب گزاره‌ها دقت به خرج داده و هر یک را متناسب با شرایط دنیای معاصر انتخاب کرده است، در نتیجه مسائل بنیادین زندگی را دربر می‌گیرد، مفاهیمی چون شادی، آزادی، دوستی، عشق، نیکی؛ دوم آن‌که هر فصل همچون دریچه‌ای رو به افقی تازه است که مخاطب را به مطالعۀ بیشتر تشویق می‌کند، مثلاً اشاره‌های مکرر به مکاتب فلسفی یونان باستان همچون رواقیون و اپیکوریان به خواننده نشان می‌دهد که به‌رغم گذشت قرن‌ها از طرح این اندیشه‌ها هر یک تا چه اندازه هنوز مفیدند و می‌توانند در زندگی امروز ما به کار بیایند.

قسمتی از کتاب ۴۲ اندیشۀ ناب:
عمر برنامه‌ریزی شده هنگامی ست که یک محصول به گونه‌ای طراحی می‌شود که پیش از آن که از کار بیفتد از مد بیفتد. از لحاظ تجاری، همین عمر برنامه‌ریزی شده است که بازار را فعال و پویا نگه می‌دارد. عمر کالا می‌تواند به دو شکل برنامه‌ریزی شود: گاهی اوقات، فقط کافی ست به این واقعیت اعتماد کرد که تکنولوژی افت قیمت و افزایش قدرت پیدا می‌کند. در این مورد، کنسول‌های بازی کامپیوتری، دستگاه‌ها و نرم افزارهای پخش صوت و تصویر و رایانه‌های شخصی نمونه‌های گویایی هستند؛ به زبان کوپلند، این‌ها همه کالاهای خوب تکنولوژیک هستند چون کالاهایی پیرزادند که چیزی نگذشته از رده خارج شده‌اند: همین که به بازار می‌رسند، تکنولوژی تولیدشان گامی دیگر رو به جلو برداشته است.
اما در دیگر موارد، تحقق یافتن رویایی که تکنولوژی برای جایگزین شدن با تکنولوژی جدیدتر دارد نیازمند همکاری انسان‌هاست. ماشین لباس‌شویی از این جمله است، چون قوی‌تر شدن یا ارزان‌تر شدن ماشین‌های لباس شویی _ چه آن‌هایی که درهایشان از بالا باز می‌شود چه آن‌هایی که از جلو _ با آن شتابی صورت نمی‌گیرد که برای تامین پویایی تجاری مورد نظر لازم است تا به این ترتیب خرید سریع مدل‌های جدید توجیهی داشته باشد. پس به جای آن، تولیدکنندگان این تصور را در مصرف کنندگان ایجاد می‌کنند که ماشین‌های قدیمی شان دیگر از دور خارج شده است.