سرقت آتش از خدایان

اسطوره‌ها، استعاره‌ها و داستان‌های پریان، همه در سنت‌های زبانی و شفاهی ملت‌های مختلف، به شیوه‌ای کاملاً طبیعی و غریزی با همکاری ویژه اما دقیق و زیرکانۀ خودِ آگاه و خودِ ناآگاه و خلاقۀ ما ساخته شده‌اند. پروسۀ طبیعی خلق داستان، پروسه‌ای به‌شدت داینامیک، ذاتی و توسعه‌یافته بود. نیازی نبود کسی آگاهانه درک کند که این داستان‌ها چرا و چگونه ساخته می‌شوند. داستان‌ها برای دوباره و دوباره تعریف شدن کاملاً دلچسب و خوب بودند و این تنها چیزی بود که اهمیت داشت. نیازی به درک قوانین و اصولی بود که در آن زمان ناشناخته بودند، احساس نمی‌شد. این ماجرا زمانی اهمیت پیدا کرد که نویسنده‌های منفرد تصمیم گرفتند خودشان به‌تنهایی داستان‌های خودشان را بنویسند.

آگاهی از دانش اصول، قوانین و مدل داستان‌های خوب، زمانی اهمیت فراوان می‌یابد که کسی بخواهد داستانی را به صورت کاملاً آگاهانه خلق کند. اصول و قوانین نویسنده را به شناخت نیازهای واقعی مخاطب راهنمایی می‌کند و ناخودآگاه خلاق او را نظم و ترتیب می‌دهد؛ به گونه‌ای که می‌تواند این دو را هماهنگ و همگام با یکدیگر به کار بگیرد. مدل داستان مانند رسانایی عمل می‌کند که دانش و خرد قدرتمند و پنهانی درونی نویسنده را به سطح منتقل می‌کند. بدون کمک مدل داستانی، نویسنده نمی‌تواند از همکاری و پشتیبانی ناخودآگاهی خلاقۀ خود استفاده ببرد.

دانشی که این کتاب درصدد تبیین آن است، در حقیقت ادامۀ همان کاری است که ژوزف کمبل و کارل یونگ آغاز کردند؛ دانشی که مدل و الگویی تازه و بسیار مهم از روان‌شناسی بشر را معرفی می‌کند: پارادایم طلایی. پارادایم طلایی همان چیزی است که با تحریک الگوهای پنهانی نهفته در داستان‌های خوب، آشکار خواهد شد. این الگوهای تازه تمام ابعا روانی را به همراه ساختار، ساختمان، سلسله‌مراتب، کشمکش‌ها و اهداف‌شان آشکار می‌کنند. زمانی که از این مدل‌های روانی برای خلق داستان استفاده می‌شود، تبدیل به مدل‌های داستانی‌ای می‌شوند که نه‌تنها به نویسنده یاد می‌دهند چگونه داستان‌های خود را به شیوه‌ای بسیار برجسته‌تر و موفق‌تر از تمامی‌ داستان‌های معاصر بیان کند، بلکه جزئیات تازۀ بسیار مهمی را برای او آشکار می‌کنند. این جزئیات نشان می‌دهد ذهن خودآگاه و ناخودآگاه خلاق بشر چگونه می‌تواند با هنر داستان‌پردازی و دیگر هنرها ارتباطی تعاملی، سازنده و کاملاً پویا برقرار کند و منابع قوی درونی را روشن، برجسته و دسترس‌پذیر نماید.

این کتاب همچنین پدیدۀ تازه‌ای به نام «چرخۀ داستان» را به خواننده معرفی می‌کند که تمام انواع داستانی را تحت عنوان یک طراحی باشکوه و عالی گرد هم می‌آورد. تمام داستان‌های عالی، از داستان‌های قدیمی گرفته تا داستان‌های مدرن، در این چرخه جا دارند و زمانی که به این صورت کنار هم قرار می‌گیرند، رازهای عمیق‌تر و جذاب‌تر خود را آشکار می‌کنند؛ رازهایی متفاوت با آنچه ما انسان‌ها در چرخۀ زندگی خود از تولد تا مرگ تجربه می‌کنیم. آرکی‌تایپ‌ها، الگوهای عمل و کنش و چرخه‌های تغییری که در داستان آشکار می‌شوند، همگی همان آرکی‌تایپ‌ها، الگوها و چرخه‌هایی هستند که در هر فرد و گروهی وجود دارد و در تمام مراحل مهم زندگی بروز می‌کنند.

دانش داستان و عمل داستان‌پردازی، رابط‌هایی اساسی‌اند که با استفاده از پروسه‌ای خلاقانه، ما را با خود درونی گم‌شده یا فراموش‌شده‌مان ارتباط می‌دهند. فهم داستان، ناگزیر ما را به درک وضعیت‌های خفتۀ درونی و ادراک مسیری هدایت می‌کند که ما را به فردی می‌رساند که همیشه می‌خواستیم باشیم.

این کتاب دانشی بدیع، تازه و بسیار مهم ارائه می‌دهد که هیچ جای دیگری در دسترس نیست و به نوع داستان، واقعی یا غیرواقعی‌بودن آن، رسانه‌ای که قرار است داستان در آن روایت شود و چیزهایی از این‌دست بستگی ندارد. ازاین‌رو یکی از مهم‌ترین و بهترین راهنماهای نویسندگان، فیلم‌سازان و هرکسی است که زندگی‌اش به فهم چگونگی قدرت‌بخشیدن به داستان‌ها و خلق داستان‌هایی بزرگ یا موفق بستگی دارد. تأکید ویژۀ کتاب بر این است که افسانه‌ها، استعاره‌ها و اسطوره‌های بزرگ چگونه ساخته شده‌اند و چگونه می‌توان با استفاده از همان جادو و قدرت، داستان‌های معاصر را دوباره ساخت.

همچنین این کتاب نگاه و توجه ویژه‌ای به روان‌شناسان و اسطوره‌شناسان دارد. بعضی از کشفیات تازه و مهم این دو گروه، به‌ویژه پدیده‌هایی که با شکستن کدهای سمبلیک داستان‌ها آشکار می‌شوند، برای این کتاب اهمیت ویژه‌ای دارد. رازهای داستان‌های بزرگ، همان رازهای بزرگ ذهن بشری است. مطالعات داستانی در واقع مطالعۀ این پدیده‌های برجسته و تأمل‌برانگیز است. هر داستان بزرگی، بخش کوچکی از این راز بزرگ را آشکار می‌کند. رمزگشایی رازهای داستان و داستان‌پردازی، رمزگشایی‌های رازهای ذهن بشری و بیدارسازی قدرت داستان‌پردازی است که درون هر کسی وجود دارد.