تمدن و سرمایه‌داری (جلد سوم)

تمدن و سرمایه‌داری سده‌های پانزدهم تا هجدهم میلادی (جلد سوم)

درباره نویسنده فرنان برودل:

فرنان برودل (Fernand Braudel) نویسنده کتاب تمدن و سرمایه‌داری؛ (۱۹۰۲-۱۹۸۵) مورخ نامدار فرانسوی و از پیشگامان مکتب آنال (سالنامه) در تاریخ‌نگاری است. او بعد از تحصیل در سوربون، قریب به یک دهه (۱۹۲۳-۱۹۳۲) در الجزایر تدریس کرد و با استفاده از چنین فرصتی برای مشاهده اروپا، یعنی نگریستن در اروپا از فاصله‌ای دور، تحولات آنجا را ذیل نمایشی بزرگ منتظم کرد و این تصویر نه فقط «تاثیری قابل ملاحظه» بر شکل‌گیری نگرش کلی‌اش از تاریخ گذاشت، بلکه موجب شد جهان مدیترانه به دغدغه عمرانه‌اش تبدیل شود. نتیجه آن، کتابی ماندگار با عنوان مدیترانه و جهان مدیترانه‌ای در عهد فیلیپ ثانی است.

برودل در جنگ جهانی دوم در زندان آلمانی‌ها اسیر بود (۱۹۴۰-۱۹۴۵)، در آنجا به قول خودش نه فقط صبر و تساهل آموخت، بلکه فرصتی به کفایت طولانی برایش فراهم آمد تا درباره روشش در فهم تاریخ بیندیشد. چه بسا شاخص اصلی کار وی، یعنی افق «درازمدت» یا «دوران. ماندگار» وی در این دوره شکل گرفته باشد. آنچه مهم این اینکه برودل میان نگرش تاریخی خودش با رویکردهای منعکس شده در سالنامه تاریخ اقتصادی و اجتماعی (آغاز چاپ در ۱۹۲۹) به عنوان گزینه‌ای بدیل در تاریخ‌نگاری-در برابر دو مکتب پرنفوذ اثبات‌گرایی علمی و تحلیل طبقاتی مارکسیستی-خویشاوندی می‌دید. بنابراین به آن گروه پیوست و بیش از ده سال (۱۹۵۶-۱۹۶۸) سردبیری مجله را برعهده گرفت.

درباره کتاب تمدن و سرمایه‌داری:

سرنوشت مادی جهان بنایی است متشکل از سه طبقه سازنده ساختارهای برساخته از نیازهای فرد و خانواده، مراودات اقتصادی و سرانجام تحولات منتج به سرمایه‌داری. این ایده مرکزی فرنان برودل در سه‌گانه تمدن و سرمایه‌داری است. در جلد دوم او به تبیین مراودات و مبادلات اقتصادی در نظام‌های ارتباطی بازار، نمایشگاه و فروشگاه، یعنی دومین لایه می‌پردازد؛ آنجا که ساز و کار تهاتر، معاوضه و معامله تکوین یافته و به بیان وی «چرخ بازرگانی» ساخته شده است. وی مدعی نیست که نظام «سرمایه‌داری» اختراع دنیای تجدد یا غرب است.

این موضع برودل را می‌توان ابداع و قوت بحث وی در تحلیل لایه دوم دانست. در نظر او، سرمایه‌داری یک مقوله همه مکانی یا جهانی و همه‌زمانی یا همه‌وقتی بوده است: «سرمایه‌داری از آغاز تاریخ بالقوه قابل مشاهده بوده است و اینکه در همه ادوار خود را بسط داده و تداوم بخشیده است». از این روی، نه یک نظام اقتصادی که یک نظام تمدن‌ساز است. «چرخ بازرگانی» نه فقط مراودات سرمایه که تبادل افکار، برهم‌کنش بین انسان‌ها و فرهنگ‌ها هم هست.

کتاب «تمدن و سرمایه‌داری سده‌های پانزدهم تا هجدهم میلادی» با عنوان فرعی چرخ‌های بازرگانی؛ سنجش امکان‌های بازار و مبادلات نوشته فرنان برودل با ترجمه فرهنگ رجایی در سه جلد از سوی انتشارات علمی و فرهنگی راهی بازار چاپ و نشر شده است.

فرنان برودل جلد سوم کتاب تمدن و سرمایه‌داری را با یک فرض تاریخی آغاز می‌کند ـ یا به زعم خود تن به چنین قماری می‌دهد. این فرض برودل این است که تاریخ این توان را دارد که دو نقش را ارائه کند. نقش اول توان توضیح یا به تعبیر دقیق‌تر توانایی متقاعد کردن است و نقش دوم ابزاری برای اثبات درستی. فرنان برودل، خود چنین فرضی را گستاخانه می‌داند که سعی در ارائه طرحی کلی دارد. طرحی که با توجه به اتکا به آن فرض تاریخی، با وجود اطلاعات بسیار زیاد، همچنان اطلاعات اندکی در اختیار دارد. برودل معتقد است با توجه به پیچیدگی جریان‌های تاریخی، مورخان پذیرفته‌اند و توافق کرده‌اند که تاریخ را به اجزای جزئی‌تر تقسیم کنند یا به تعبیری تاریخ را به تاریخ‌ها تبدیل کنند مانند تاریخ لباس، تاریخ هنر و مانند آن.

پیرو همین دیدگاه، فرنان برودل کتاب «تمدن و سرمایه‌داری: سده‌های پانزدهم تا هجدهم میلادی» جلد سوم: منظری جهانی؛ سنجش نظام اقتصاد جهانی، را به صورت نظری به بخش خاصی از تاریخ اختصاص داده است: بخش مادی و اقتصادی. برودل تلاش کرده است تا تاریخ اقتصادی جهان را بین سده‌های پانزدهم تا هجدهم در این مجلد جمع کند وو این‌گونه ادمه تحلیل را ساده‌تر ارائه کند. به هر ترتیب جلد سوم کتاب تمدن و سرمایه‌داری، سعی در ارائه تصاویری دارد که در آن به کرات توصیف، روایت، ایماژ=انگاره، توسعه، الگوهای معمول، و به‌هم‌خوردگی مشاهده می‌شود.

قسمتی از کتاب تمدن و سرمایه‌داری: