تقی ارانی

تقی ارانی

درباره نویسنده یونس جلالی:

یونس جلالی نویسنده کتاب تقی ارانی، متولد سال 1339 است.

درباره کتاب تقی ارانی:

تقی ارانی، دانشمند و روشنفکر برجسته و شخصیتی محوری در ایران بین دو جنگ جهانی بود. او که شاهد دو تحول بزرگ سیاسی در قرن بیستم – ظهور پهلوی و فروپاشی جمهوری وایمار- بود، از علوم پایه به فعالیت‌های چپ و صلح‌طلبی روی‌آورد که منجر به دستگیری و مرگ او در زندان شد. نویسنده این کتاب، سفر او از تهران به برلین را دنبال می‌کند، جایی که در دهه ۱۹۲۰ با بزرگ‌ترین دانشمندان و متفکران آلمانی عصر خود از جمله ماکس پلانک، آلبرت اینشتین و فردریش روزن برخورد داشت و آثار مهمی در روان‌شناسی و فلسفه سیاسی منتشر کرد. زمانی که رضا شاه به دنبال ایجاد روابط حسنه با رایش سوم بود، تقی ارانی به همراه گروهی از فعالان چپ و حامیان طبقه کرگر دستگیر شد. زندگی و مرگ او دریچه‌ای منحصر به فرد برای مطالعه تاریخ فکری و سیاسی ایران مدرن است.

نوام چامسکی: «یک زندگی شگفت‌انگیز با روایتی درخشان که درس‌های ارزشمندی برای امروز دارد.»

 استفانی کرونین: «این کتاب زوایای پنهان تقی ارانی و گروهش و همچنین تاریخ گسترده‌تر فکری و سیاسی ایران مدرن را روشن می‌سازد.»

کالین اتکینسون(استاد بازنشسته ریاضیات، امپریال کالج لندن): «کتاب حاضر ثمره سال‌ها تلاش است و پیچیدگی‌ها و سیاست‌های تاریخ ایران را از دریچه زندگی پرماجرای تقی ارانی بررسی می‌کند.»

قسمتی از کتاب تقی ارانی:

فعالیت‌های سیاسی اِرانی در برلین شروع شد. فاصلهٔ فعالیت علنی و غیرعلنی اول ناچیز بود، اما با گذشت زمان عمیق‌تر و گسترده‌تر شد و عواقبی مهلک به بار آورد. چه شرائط و تحولات روحی‌ای این دگرگونی را به بار آورد، و چگونه از برلین به تهران ادامه یافت، این داستان واقعی زندگی اوست، و آنچه تا حال دیده‌ایم تنها پیش‌پرده‌ای بر اتفاقات سرنوشت‌ساز آن است.

در فارسی می‌گوییم «سیاست پدر و مادر ندارد»؛ چون موجودی وحشی هر چه را سر راهش هست می‌بلعد و نابود می‌کند ــ از وزیر تا پادشاه، خان و اتابک، امام و پیغمبر، اصلاح‌طلب و انقلابی، واقع‌بین و رمانتیک، مرد و زن، پیر و جوان، جملگی.

در تاریخ ایران شاهدیم که این اصل چون قانون بنیادین طبیعت است که کوچک‌ترین خللی در آن راه نمی‌یابد، کنش‌گران با همان عزم و اراده می‌آیند و با همان عقوبت می‌روند. معما اینجاست که چه چیز است که چنین اشتیاقی به جان‌بازی به مردم این قوم می‌دهد. زندگی قهرمانان تراژیک آن شمه‌ای از جهان ذهنی روان ایرانیان را نمایان می‌کند.

ارانی شتابان برلین را ترک کرد و از نظر صیانت نفس این معقول‌ترین واکنش بود. بروز ندادن نیات باطنی طبیعت ثانی ایرانیان است؛ معلول قرن‌ها تجربهٔ تاریخی در سرزمینی در غرب آسیا، گذرگاه قوم‌های گوناگون، یورش‌های پی‌درپی و ضرورت بازسازی زندگانی مادی و معنوی برای استمرار حیات. از یک سو الزام هم‌رنگی با محیط که هربه‌چندی قلمرو بیگانگان می‌شد، از سویی حفظ آداب و رسوم آبا و اجدادی؛ وضعیتی که به‌ناچار جز دوگانگی ظاهر و باطن حاصل دیگری نداشت.

بی‌شک او می‌دانست که اگر از مراجعت به وطن اجتناب کند و به لباس مخالف سیاسی در تبعید درآید، غیرممکن است که بتواند در آیندهٔ کشور اثرگذار باشد. می‌دانست که نیروی او منوط به پیوند با محیط است و بدون آن نه اهمیتی دارد و نه به یاد می‌ماند؛ بعید است چنین تفکراتی را او از سر نگذرانده باشد. این تأملات حتی امروز نیز از دغدغه‌های روشنفکران و سیاست‌پیشگان این مرزوبوم است.