ایران عصر ناصری
درباره نویسنده سون هدین:
سون هدین (Sven Hedin) نویسنده کتاب ایران عصر ناصری، با نام کامل سون آندرس هدین (۱۹ فوریهٔ ۱۸۶۵ – ۲۶ نوامبر ۱۹۵۲) جغرافیدان، مکان‌نگار، عکاس، کاوشگر و سفرنامه نویس سوئدی بود. او از کودکی به جغرافیا علاقه نشان داد و ماجراهای کاشفان اواخر قرن ۱۹ را که به دنبال کشف نقاط ناشناخته بودند به دقت دنبال می‌کرد. در پانزده سالگی زمانی که به همراه خانواده و دیگر هموطنانش، بازگشت موفقیت‌آمیز نوردنسکیولد را پس از عبور از سرزمینهای شمالی جشن گرفته بودند، تصمیم گرفت به کشف سرزمینهای ناشناخته برود و در همین سن بود که مطالعه جغرافیا و خاطرات کاشفان را آغاز کرد و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی را آموخت.
درباره کتاب ایران عصر ناصری:
كشورهای شمال اروپا و به‌خصوص سوئد در زمره كشورهایی در اروپا هستند كه درپیشینه تاریخی آنان در قالب دولت و نظام سیاسی هیچ نوع سابقه استعماری یا تجاوزگری به سایر كشورها دیده نمی‌شود. عموم حملات و دزدی‌ها و غارت‌های وایكینگ‌ها كه نسل مهاجمی از اهالی كشورهای اسكاندیناوی و به‌خصوص نروژی‌ها بوده‌اند در دوران قرون وسطی (از قرن هشتم میلادی به بعد) به بنادر اروپایی كه مستندات مربوط به رویداد آنها در تاریخ وجود دارند نه در قالب دولتها بلكه تنها در قالب گروه‌هایی از دزدان دریایی انجام شده است.
روحیات مردمان شمال اروپا عموما و به‌طور سنتی آرام و به‌دور از هرنوع تنش و چالشی است و به گونه‌ای است كه علاقه‌مند هستند كه به‌طور مستقل تجربیات و كشفیات خود را نسبت به سایر سرزمین‌ها و جوامع بشری و مردم ساكن در آنها داشته باشند و اینكه لزوما متكی به دیدگاه و نظرات سایر برادران اروپایی خویش نیستند. علاوه بر آن محیط‌های طبیعی پرآب و جنگل‌های انبوه كاج در شمال اروپا مردمان آن سرزمین‌ها را مشتاق و علاقه‌مند به دیدن صحراهای كویری و آفتاب گرم و سوزان می‌نماید. سون هدین نیز برخاسته از این نوع تفكرات و دارای همین بینش‌ها است.
هدین بیش از 20 سال از عمر خویش را در صحراهای آسیا گذرانید و طی این سال‌ها دورافتاده‌ترین نقاط صحراها و دشت‌های آسیا و نیزكویرهای ایران را درنوردید و حاصل جست‌وجوهای جسورانه خویش را طی 65 جلد كتاب و صدها گزارش علمی در شاخه‌های جغرافیا، تاریخ و باستانشناسی منتشر ساخت.
او همچنین اسناد سیاسی و اطلاعات استراتژیكی ذی‌قیمتی را برای دولت متبوعش به ارمغان برد. قسمت عمده مخارج سفرهای طولانی او (و از جمله سفر اول وی به ایران) از سوی دربارسلطنتی سوئد تامین شد. وی شرق‌شناسی قوی و در رشته جغرافیا از جمله نخبگان عصر خویش بود. یافته‌های او كم نظیر و ستودنی هستند. حمایت وی از آلمان نازی در جنگ دوم جهانی به شهرت وی لطمه وارد كرد. او همواره مورد ستایش فرماندهان آلمانی بود و آنها از نتایج اكتشافات وی در مشرق زمین در جهت شناسایی سرزمینهای دوردست آسیایی بهره‌مند می‌گردیدند.
برداشت‌های وی از جامعه ایران در دوران قاجارها و در عصر ناصری و در زمانی‌كه به‌تازگی تلگراف وارد ایران شده بود و ماموران انگلیسی تلگراف‌خانه‌های ایران را اداره می‌نمودند، به‌خصوص در ترسیم اوضاع اجتماعی ایران و نقش قدرتهای بیگانه و میزان نفوذ آنان در كشور ما بسیار شگفت‌انگیز است.
او 3 سفر به ایران داشته است كه اولین آن در سال 1886 و مصادف با فروردین ماه 1265 و در عصر ناصرالدین شاه قاجار 10 سال قبل از كشته شدن شاه در حرم حضرت عبدالعظیم به دست میرزا رضای كرمانی به ایران انجام شده است. دومین سفر وی در سال 1891 در همراهی به عنوان مترجم با سفیر آكرودیته دربار سوئد برای تقدیم عالی‌ترین نشان دربار پادشاهی سوئد به ناصرالدین شاه بود.
سومین سفر وی كه به مقصد هندوستان و تبت انجام شد در عصر مظفرالدین شاه قاجار و پیش از وقوع انقلاب بزرگ مشروطه بود. در شرایطی است كه جامعه در التهاب و در گیرودار و در كش و قوس شروع یك انقلاب و یك دگردیسی اساسی در حد و سطح كشوری است. او درباره اوضاع ایران در آن برهه تاریخی چنین می‌نویسد: «جایی را كه قریب به بیست سال قبل از این دیده بودم بسیار تغییر یافته و مردم ایران به‌طور علنی دربار پادشاهی و حكمرانان را بدون ترس در همه جا مورد انتقاد قرار می‌دهند.
سفر به ایران نامبرده (Genom persien mesopotamien och kaukasien- reseminnen af Sven Hedin) كه عنوان دقیق آن «سفرنامه سون هدین از طریق ایران، بین‌النهرین و قفقاز» نام دارد و در سال 1887 در استكهلم در 3700 نسخه چاپ و طبع گردید، هیچ‌گاه ترجمه نشد. با ارزش‌ترین قسمت این كتاب نقشه ایران و قفقاز است كه برگرفته از منابع آلمانی، روسی و انگلیسی و به زبان سوئدی است كه در انتهای كتاب به‌وسیله نویسنده ترسیم شده است. این در زمانی است كه كشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس و عربستان هنوز موجودیتی نداشته و در قالب دولت تشكیل نشده بودند. (در سال 1886) امروزه بایستی در آنتیك فروشی‌های شمال اروپا در جست‌وجوی اصل این سفرنامه بود.
مترجم كتاب كه خود دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه است و دوران دانشجویی خود را در سوئد گذرانده و علاقه داشته نگاه تاریخی مردم اسكاندیناوی و به‌ویژه سوئدی‌ها را نسبت به ایران بیشتر بداند، به سختی یك نسخه از كتاب را از طریق رییس بنیاد سون هدین دریافت كرده آن را به فارسی برگردانده است. مترجم امیدوار است ترجمه این كتاب بتواند به آشنایی بیشتر با نوع نگاه مردم كشورهای اسكاندیناوی به ایران كه دارای روحیات و نوع نگرش متفاوت از دیگر مناطق اروپا هستند، كمک کند.
قسمتی از کتاب ایران عصر ناصری:
در منتهی الیه جنوب امپراتوری بزرگ روسیه و در شمال قفقاز شهر کوچک ولادی قفقاز به عنوان آخرین شهر قرارداد و راه آهن بزرگی که سنت پترزبورگ را به قفقاز متصل می‌سازد از این ناحیه عبور می‌کند. از راه این خط آهن و واگن‌های مناسب و راحت آن توانستم خود را به شهری که ذکر کردم برسانم و امروز که از روزهای اوت ۱۸۸۵ است که من در این شهر می‌باشم.
راه آهن روسیه از بسیاری از جهات و بخصوص جادار بودن و واگن‌هایش بهتر از راه آهن سایر کشورها است. انسان می‌تواند در داخل قطار راه برود، کوپه‌ها بزرگ و جادار هستند و حتی در درجه ۲ هم مبلمان راحتی برای همه مسافرین وجود دارد. در بالای این مبلمان قفسه‌هایی با ملحفه و روتشکی وجود دارند که مسافر می‌تواند بر روی آنها استراحت نماید. می‌توانیم هر چقدر که میل داشته باشیم در همه کوپه‌ها سیگار بکشیم. پرسنل قطار بسیار مؤدب و همراه با روحیات مسافران هستند. در این شرایط سفر با قطار مذکور ۴ روز طول کشید تا به منطقه ولادی قفقاز رسیدم.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.