ابن عربی و آموزه اعیان ثابته
درباره نویسنده محمود خاتمی:
محمود خاتمی نویسنده کتاب ابن عربی و آموزه اعیان ثابته، (زادهٔ ۱۳۴۲، تهران) استاد پژوهشی فلسفهٔ دانشگاه تهران است. محمود خاتمی در سال ۱۳۴۲ در تهران متولد شد. پدرش محمدرضا خاتمی بروجردی از عالمان دینی و مادرش نیز از خاندان طباطبایی بروجردی است. وی تحصیلات مقدماتی را در همان شهر گذرانده و در هر دو سنت ایرانی-اسلامی و غربی تحصیل و پرورش یافت [نیازمند منبع] و تحصیلات و تحقیقات خود رادر زمینه فلسفه در دانشگاه‌های ایران و انگلستان پی گرفت. ابتدا به دانشگاه تهران رفت و درجات کارشناسی فلسفه، کارشناسی ارشد الهیات (ادیان و عرفان)، کارشناسی ارشد فلسفه، دکتری فلسفه را اخذ کرد، سپس به انگلستان رفت و مجدداً به تحصیل و تحقیق ادامه داد.
خاتمی پس از فارغ‌التحصیلی و اخذ دومین دکترای خود، و گذراندن دوره پژوهشی پس از آن در انگلستان، به ایران بازگشت و رسماً به دانشگاه تهران پیوست، و در مدت کوتاهی به مقام استاد تمام در گروه فلسفه دانشگاه تهران دست یافت، و اکنون نیز در آنجا به تدریس و تحقیق مشغول است. خاتمی چندین سال نیز به عنوان استاد مدعو به تحقیق و تدریس در برخی از دانشگاه‌های کانادا و آمریکا، و نیز گاهی در برخی دانشگاه‌های داخل ایران پرداخته‌است.
آثار او در دو دهه گذشته به زبان‌های فارسی و انگلیسی به صورت کتاب و مقاله منتشر شده‌اند. آثار فارسی او بیشتر جنبه تعلیمی و طرح مسائل معاصر برای فارسی زبانان را دارند؛ امّا درعوض آثار او به انگلیسی، حاوی فلسفه و نظریه‌های اوست. محمود خاتمی، مطرح‌کننده بعضی از حوزه‌های معاصر فلسفه از جمله فلسفه ذهن، پدیدارشناسی دین، پدیدارشناسی هنر، و پدیدارشناسی اخلاق در ایران بوده‌است. او همچنین فلسفه‌ای منسجم برای کلیت تاریخ هنر و زیبایی‌شناسی ایرانی (قبل و بعد از اسلام) به زبان فارسی تدوین کرده، و به شیوه منظمی دوره‌ها و هنرهای سنتی ایرانی را با آن فلسفه تفسیر نموده‌است.
درباره کتاب ابن عربی و آموزه اعیان ثابته:
محیی‌الدین ابن عربی، شیخ اکبر و کبریت احمر، از اکابر عرفا و از اجلۀ علما و بی‌تردید از نوابغ تاریخ قدسی و از نوابغ تأویل ذوقی است که به مجاهدت نفس و مکاشفت قلب، سعۀ واسعه‌ای در معرفت ساحات ربوبی یافت و به بنام قلم و بیان کلم، عیان اسرار و عرفان اعیان نموده است؛ آموزه‌هایی اندیشه‌ساز و آمیزه‌هایی اندیشه‌سوز داشته و از این سبب هم برخی از محجوبین از باطن و محکومین به حکم ظاهر او را قدح و آرائش را جرح کرده‌اند.
ابن عربی در سال 560 هـ.ق در شهر مرسیه در جنوب شرقی اندلس به دنیا آمد و در 22 ربیع الثانی 638 هـ.ق به سن 78 سالگی از عالم ظاهر به باطن رجعت نمود و ظاهر جسمانی او در کوه قاسیون در دمشق که به صالحیه معروف است، دفن شد. او در اوان جوانی به ساحت عرفان و سلوک و تأمل بار یافت و به مقامات عالیه دست یافت؛ چنان‌که مایۀ حیرت رفیقان و حسرت رقیبان و رشک عنیقان شد و بزرگان وادی معرفی الهی و علمای ربانی در مدح مقامات او سخن سرودند و قلم فرسودند. او با نگارش کتب بی‌نظیر «فصوص الحکم» و «الفتوحات المکیة» در معارف الهی، تاریخ عرفان و تأله ذوقی را دگرگون کرد و حکمتی مبتنی بر اصالت و وحدت وجود پرداخت و در این باب لطائف ناب فرانهاد که حکیمی چون صدرالمتألهین شیرازی او را فراتر از فارابی و بوعلی دانست و حکمت متعالیۀ خود را مبتنی بر اسفار او کرد.
از جمله آموزه‌های متعالیه در حکمت ذوقی ابن عربی، یکی هم آموزۀ اعیان ثابته است که رکن رکین بسط رحمانی و رحیمی وحدت وجود الله در مرتبۀ واحدیث و مقام تجلی اسمی حق تعالی، و لذا رابط حق‌تعالی و خلق اویند. این آموزه که در وهلۀ اول چنان‌که باید اهمیت خود را نشان نمی‌دهد، در واقع زیربنای بسیاری از مسائل مهم در حکمت ذوقیۀ اشراقیۀ متعالیه ابن عربی است.
اعیان ثابته از تعابیری است که در آثار ابن عربی مکرر به کار رفته و نزد شاگردان مکتب او از اصطلاحات کلیدی در فهم نظری نوشته‌ها و آموزه‌های او شد. ابن عربی کلمۀ عین را در ترکیب «اعیان ثابته» به معنی «ذوات» و «حقایق» ماهوی موجودات متجلیه به تجلی اسمی حق‌تعالی به کار برده است و به این معنی «اعیان ثابته» نزد ابن عربی و اتباع او، شئون ذاتی حق و صور اسماء الهی‌اند که استقلالی از خود ندارند؛ بنابراین از این اعیان به «حروف عالیات» تعبیر کرده‌اند.
این کتاب تلاش می‌کند تا آموزۀ اعیان ثابته را بر اساس متون ابن عربی و شاگردان او توضیح دهد و تبیین کند؛ بدیهی است که در خلال این توضیح و تبیین، مباشرتاً برخی از آن مسائل مهم حکمت ابن عربی نیز طرح و بحث می‌شوند. بدین منظور بعد از تعریفی از اعیان ثابته (فصل اول)، پیشینۀ آن در اندیشۀ حکمای سلف ذکر شده (فصل دوم) و آن‌گاه ضمن ده فصل دیگر، با طرح بحث در تجلی الهی و نظام اسماء الله، نسبت اعیان ثابته با حق‌تعالی و با خلق او نزد ابن عربی مستنداً تقریر شده و از نسبت آنها با انسان و عالم وجود سخن گفته شده است و در ضمن برخی از مهم‌ترین مسائل حکمی نزد او به‌اجمال بررسی شده است.
قسمتی از کتاب ابن عربی و آموزه اعیان ثابته:
اعیان ثابته از تعابیری است که در آثار ابن عربی مکرر بکار رفته است و نزد شاگردان مکتب او از اصطلاحات کلیدی در فهم نظری نوشته‌ها و آموزه‌های او شد. امروزه بروشنی بر ما معلوم است که در این مکتب بدرستی تبیین وجودی شناختی و ارزشی ماسوی الله و نسبت آن با حق شأنه – مطلقاً در گرو این آموزه است؛ اما منظور از اعیان ثابته چیست؟ در این فصل ضمن اشاره‌ای به معنای لغوی آن در زبان عربی، به معنای اصطلاحی آن نیز فی الجمله میپردازیم و البته تفصیل این تعریف و ابعاد آن به تدریج در خلال فصول بعد روشن خواهد شد.
الف. تعريف لغوى
كلمه عين (جمع: أعیان) در زبان عربی معانی متعدد دارد و بسته به استعمال آن و بستر استفاده از این کلمه معنای آن معلوم می‌شود. واژه عین در قرآن کریم هم به بعضی از همان معانی لغوی بکار رفته است؛ در احادیث نیز این واژه به معانی متعدد لغوی بکار رفته است، هرچند البته گاه کاربرد آن مثلاً در یک حدیث فقهی نزد فقها مصطلح شده است.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.