68؛ پاریس، پراگ، مکزیک

سال ۶۸ در پاریس، پراگ و مکزیک، چیزی جز نتیجه یک تاریخ ناتمام نیست. در فرانسه، جوان‌های پاریسی نارضایتی خود را عليه نظم محافظه‌کار، سرمایه‌دار و مصرف‌گرا مطرح می‌کنند؛ نظمی که تعهدات انسانی جنگ عليه فاشیسم را فراموش کرده است. در موازات با انتقاد فرانسوی‌ها از دنیای سرمایه‌داری، جوانان کشورهای محور شوروی هم به نظم حاکم کرملین معترض شدند. اوج حوادث اما در پراگ بود؛ جایی که الگوی سوسیالیسم انسانی دوبچک، با ارتش سرخ از یک‌سو و با جهان سرمایه از سوی دیگر می‌جنگید. و جنبش ۶۸ مکزیک، جنبشی نه مستقیم، که ضمنی علیه قدرت همسایه سلطه‌طلب، ایالات متحده آمریکا بود. به قول اوکتاویو پاس، مطالبه‌ای دموکراتیک و یا به قول خوئل اورتگا، مطالبه‌ای انقلابی. به مانند می پاریس و بهار پراگ، سال ۶۸ مکزیک هم شکست خورد و به پایان رسید. اما آیا این شکست‌ها، در واقع شکست‌های پیروسی نبودند؟ شکست‌هایی ظاهری که ثمره آن در بلندمدت ظاهر می‌شود: شکست‌های پیروسی، و پیروزی‌های مدت دار.