معادله خدا

با وجود مجیزگویی‌های رسانه‌ای در ستایش زیبایی و پیچیدگی این نظریه، بارزترین مشکل آن این است که مدرک محکمی نداریم که بشود آن را آزمود. روزگاری امید می‌رفت که برخورددهنده‌ بزرگ هادرون واقع در حومه‌ ژنو سوئیس که بزرگترین شتاب‌دهنده‌ی ذرات تاریخ است، مدرک متقنی برای این نظریه‌ی نهایی پیدا کند، اما این مدرک هم‌چنان وهمی بیش نیست. این برخورددهنده توانست بوزون هیگز (یا ذره‌ خدا) را پیدا کند، اما این ذره تنها قطعه‌ی گم‌شده‌ کوچکی از نظریه‌ی نهایی بود.

با این که پیشنهادهای غرورآمیزی برای جانشین‌های قدرتمندتر این برخورددهنده شده است، اما هیچ تضمینی نیست که این ماشین‌های پرهزینه بتوانند چیز تازه‌ای را پیدا کنند. هیچ‌کس به یقین نمی‌داند که در چه انرژی‌ای ذرات زیراتمی جدیدی را خواهیم یافت که بتوانند تأییدی بر این نظریه باشند.

شاید مهم‌ترین انتقادی که از نظریه‌ ریسمان شده این است که چندجهانی جهان‌ها را پیشگویی می‌کند. اینشتین می‌گفت که پرسش اساسی باید این باشد که آیا خداوند در ساختن جهان هستی حق انتخاب داشته است؟ آیا جهان هستی منحصربه‌فرد است؟ نظریه‌ ریسمان فی‌النفسه منحصربه‌فرد است، لیکن تعداد جواب‌هایی که می‌دهد بی‌نهایت است. فیزیکدان‌ها این مشکل را مسئله‌ چشم‌انداز می‌نامند، واقعیتی که می‌گوید جهان ما چه بسا جوابی در میان اقیانوسی از جواب‌هاست که به همان اندازه معتبر است. اگر جهان ما یکی از بی‌نهایت جهان است، آنگاه جهان ما کدامیک از آن‌هاست؟ چرا ما در این جهان خاص زندگی می‌کنیم، نه جهانی دیگر؟ حالا، توان پیشگویی چقدر است؟ آیا نظریه‌ی ریسمان، نظریه‌ همه‌چیز است یا نظریه‌ هرچیز؟

من هم در این جستجو سهم دارم. از سال ۱۹۶۸ روی نظریه‌ی ریسمان کار کرده‌ام، از زمانی که این نظریه تصادفی پدیدار گشت، ناگهانی و کاملاً غیرمنتظره. من شاهد تحول چشمگیر این نظریه بوده‌ام که از فرمول تک‌افتاده‌ای به رشته‌ای تبدیل شد که کتابخانه‌ کاملی از مقالات پژوهشی دارد. امروزه نظریه‌ ریسمان اساس اکثر پژوهش‌هایی است که در پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های دنیا جریان دارد. امیدوارم که این کتاب بتواند تحلیلی عادلانه و عینی از دستاوردها و محدودیت‌های نظریه‌ی ریسمان به دست دهد.