عروض و قافیه فارسی (با رویکرد جدید)
درباره نویسنده علی اصغر قهرمانی مقبل:
علی‌اصغر قهرمانی‌مقبل نویسنده کتاب عروض و قافیه فارسی، متولد ۱۳۵۰ در بیجار، دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس است. پژوهش‌های او عمدتاً در حوزه ادبیات تطبیقی، وزن شعر فارسی، وزن شعر عربی و اختیارات شاعری است. او دارای مدرک دکتری زبان و ادبیات عربی از دانشگاه قدیس یوسف می‌باشد.
درباره کتاب عروض و قافیه فارسی:
کتاب عروض و قافیه فارسی با رویکردی جدید به موضوعی کهن پرداخته است. گفته شده است که عروض جدید که از «پرویز خانلری» آغاز شده و با «ابوالحسن نجفی» اوج کم‌نظیری را تجربه کرده، در سیر تکاملی خود به این کتاب رسیده است. در این کتاب ویژگی‌های وزن شعر فارسی با زبانی ساده و منسجم، از مقدمات تا طبقه‌بندی وزن‌ها بیان شده است. جدول‌ها و تمرین‌های متنوع و هدفمند این اثر با رویکرد آموزشی و کاربردی، خواننده را از کرانه تا ژرفای مباحث عروضی هدایت کرده است. در مبحث قافیه، تلفیق دقیق مباحث سنتی و جدید همراه با شواهد پرشمار و بعضاً دیریاب موجب شده است تا کتاب حاضر جامعیتی قابل‌قبول بیابد و کتابی شایسته برای تدریس «عروض و قافیه» در دانشگاه باشد.
می‌دانیم که شعر، سخنی موزون و قافیه‌دار (مقفی) تعریف شده است. وجود وزن یا وزن و قافیه برای شعر ضروری دانسته شده است. خواجه نصیرالدین توسی، وزن را به‌دلیل خیال‌انگیز بودن، از فصل‌های ذاتی شعر دانسته است. شعر همیشه نزد مردم موزون بوده و تنها در سده‌های اخیر، شعرهای بی‌وزن نیز سروده شده است. برخی معتقدند که شعرهای بی‌وزن اگر خیال‌انگیز باشند، شور و فسون اشعار موزون را ندارند. عروض، واژه‌ای عربی و به‌معنی فن سنجیدن شعر و شناختن وزن‌ها و بحرهای کلام منظوم با افاعیل عروضی و پیداکردن اوزان اشعار بر پایهٔ آن افاعیل است. به این دلیل این دانش را «عروض» نامیده‌اند که وزن شعر بر آن عرضه می‌شود. اصطلاح «عروض» به جزوِ آخر از مصراع یکم هر بیت شعر هم گفته می‌شود.
شعر فارسی عرصه‌های گوناگونی را درنوردیده است. در طول قرن‌ها هر کسی از ظن خود یار شعر شده است و بر گمان خود تعریفی از شعر به‌دست داده است. حضور شعر در همهٔ عرصه‌ها از رزم و بزم گرفته تا مدرسه و مسجد و خانقاه و دیر و مجلس وعظ، همه و همه گویای این مطلب است که شعر، بی‌محابا، زمان، مکان و جغرافیا را درنوردیده و در هفت‌اقلیم جان و جهان به دلبری پرداخته است. آمیختگی شعر با فرهنگ مردم و اندیشه‌های اجتماعی، این هنر را زبان گویای جوامع بشری ساخته است؛ بدان‌گونه که هیچ جامعه‌ای از این زبان بارز، برای انتقال اندیشه‌هایش بی‌نیاز نبوده است. گاهی شعری انقلابی به پا کرده است و گاه انقلابی، شعری پویا را سامان داده است.
قسمتی از کتاب عروض و قافیه فارسی:
علمای منطق و علمای عروض هرکدام از منظر متفاوتی به شعر نگریسته و تعریفی از آن ارائه کرده‌اند. علمای منطق عنصر خیال را جوهر شعر دانسته‌اند و ادبا و عروض دانان، شعر را کلامی موزون و مقفی، البته این بدان معنا نیست که فلاسفه به وزن و قافیه توجهی نداشته اند یا این که ادبا و عروضیان منکر خیال در شعر بوده‌اند، به طوری که ابن سینا شعر را چنین تعریف کرده است: «إنّ الشعر هو كلامٌ مخيَّل مؤلف من أقوال موزونة متساوية و عند العرب مقفّاة». یعنی شعر کلامی است مخیل، ترکیب شده از اقوالی موزون و متساوی و نزد عرب مقفی چنان که میبینیم در نزد ابن سینا عنصر تخیّل مقدم بر وزن و قافیه است.
ابن سینا در جای دیگر وزن را از اموری میشمارد که باعث مختل شدن کلام می‌شود. این همان چیزی است که شاگرد او یعنی خواجه نصیرالدین طوسی نیز پس از آن که شعر را در ابتدای کتاب معیار الاشعار چنین تعریف میکند: «شعر به نزدیک منطقیان کلام مخیل موزون باشد و در عرف جمهور کلام موزون مقفی»، خواجه وزن را در خدمت خیال عنوان میکند: «وزن اگرچه از اسباب تخییل است و هر موزونی به وجهی از وجوه مخيَّل باشد و اگرچه نه هر مخیّل موزون باشد، اما اعتبار تخییل دیگر…
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.