سینما به روایت هیچکاک

سینما به روایت هیچکاک

درباره نویسنده فرانسوا تروفو:

فرانسوا تروفو (François Truffaut) نویسنده کتاب سینما به روایت هیچکاک، (زاده ۶ فوریه ۱۹۳۲ در پاریس – مرگ ۲۱ اکتبر ۱۹۸۴) فیلمساز، نظریه‌پرداز و منتقد سینمایی برجسته فرانسوی بود. وی از پیشروان جریان موج نوی فرانسه محسوب می‌شد. اولین اثر سینمایی وی فیلم چهارصد ضربه، در زمرهٔ شاهکارهای سینمای دنیا و سه فیلم بلند آغازین موج نو قرار می‌گیرد. تروفو نویسنده یا همکار نویسنده فیلمنامه تمام فیلمهایی بود که خودش کارگردانی کرد. آثار او ترکیبی از کمدی، غم، تردید و عشق بود. یکی از مضامین اصلی فیلم‌های تروفو زندگی خودش بود. از این جهت پاره‌ای از فیلم‌هایش فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای محسوب می‌شوند. چهارصد ضربه نیز یکی از آن فیلم‌هاست و تصویر پاره‌ای از وقایع دوران کودکی فیلمساز است.

درباره کتاب ‌سینما به روایت هیچکاک:

قسمتی از کتاب ‌سینما به روایت هیچکاک:

تروفو: فکر می‌کنم مستأجر اولین کار مهم سینمایی شما بود.

هیچکاک: این هم ماجرای دیگری دارد. مستأجر اولین فیلم هیچکاکی واقعی بود. سناریو را از نمایشنامه‌ای گرفتم به اسم او کیست؟ که براساس رمانی به اسم مستأجر نوشته شده بود. ماجرا در خانه‌ای می‌گذشت، مستأجری به این خانه راه پیدا می‌کرد و خانم صاحبخانه به این فکر می‌افتاد که مبادا آدم، قاتل معروف جک قصاب باشد. برای فیلم پرداختی بسیار ساده در نظر گرفته بودم. ماجرا از نظر خانم صاحبخانه نقل می‌شد. از آن به بعد دو سه‌بار دیگر از روی این قصه فیلم ساخته‌اند، منتها این فیلم‌ها زیادی پیچیده و پر لفت و لعاب بوده است.

تروفو: گویا در اصل، قهرمان واقعه بی‌گناه از کار درمی‌آید و معلوم می‌شود که جک قصاب نیست.

هیچکاک: اشکال کار همین‌جا بود. آیور ناولو که نقش مرد اصلی را بازی می‌کرد از هنرپیشه‌های بسیار معروف انگلیسی و محبوب خانم‌های تماشاگر بود و در آن زمان اسم و رسم بسیاری داشت. در سیستم ستاره‌سازی و ستاره‌پروری از این اشکال‌ها زیاد پیش می‌آید. اغلب چون نمی‌شود هنرپیشه‌ای را در نقش منفی گذاشت تمام خط قصه به هم می‌ریزد و زیر و رو می‌شود.

تروفو: پس شما ترجیح می‌دادید که قهرمان واقعه جک قصاب از کار دربیاید؟

هیچکاک: لزوماً خیر، ولی در همچین داستانی ترجیح می‌دادم که این آدم آخر داستان برود و در دل شب ناپدید شود به‌طوری‌که تماشاگر بالاخره نفهمد او گناهکار بوده یا بی‌گناه؛ اما چون نقش اول را هنرپیشه‌ی محبوبی به عهده داشت نمی‌شد این کار را کرد. در چنین مواردی به هر ترتیبی شده باید به تماشاگر حالی کرد که این آدم بی‌گناه است.

تروفو: راستش تعجب می‌کنم که شما می‌خواستید برای فیلم پایانی در نظر بگیرید که توقعات تماشاگران را برآورده نکند.

هیچکاک: در این مورد اگر انتظار تماشاگر گرد این سؤال دور بزند که آیا این آدم جک قصاب است و شما جواب بدهید: بله، جک قصاب است فقط یک شک را تأیید کرده‌اید. این به نظر من گیرایی و جنبه‌ی دراماتیک ندارد؛ ولی ما در اینجا راه دیگری را در پیش گرفتیم و نشان دادیم که این آدم جک قصاب نیست. شانزده سال بعد هم که فیلم سوءظن را با کاری گرانت می‌ساختم همین گرفتاری را داشتم، چون نمی‌شد، کاری گرانت را قاتل نشان داد.

تروفو: خودش قبول نمی‌کرد؟

هیچکاک: لزوماً نه، ولی تهیه‌کننده صد‌در‌صد مخالفت می‌کرد. مستأجر اولین فیلمی است که احتمالاً دوره‌ی کار من در آلمان در آن اثر گذاشته است. تلقی من در این فیلم یک تلقی کاملاً غریزی بود. اولین‌بار بود که چنین سبکی را به کار می‌بردم. درواقع می‌شود گفت که مستأجر اولین فیلم من بود.

تروفو: مستاجر فیلم بسیار خوبی بود و بدعت‌های تصویری فوق‌العاده‌ای را نشان می‌داد. من از آن خیلی خوشم آمد.