دولت و دیوار

دیوار کشیدن در مرزها یکی از راه حل‌های باستانی و پیشامدرن حکومت‌هاست که از دیرباز تا امروز ادامه دارد. دیوارهایی که همواره دلایلی در پس ایجادشان وجود داشته و دارد: حفاظت از مرزها، حفط تمامیت ارضی و امثالهم! از دیوار بزرگ چین «شی هوانگ تی» تا پرده‌ی آهنین شوروی با نماد فیزیکالش یعنی دیوار برلین و پرده‌ی خیزران چین مائو و دیوار حائل رژیم حاکم در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و دیوارهای دیگری که یکی پس از دیگری شکل گرفته‌اند و به شکل عجیبی هم درحال بیشتر شدن هستند.

«وندی براون» در کتاب «دولت و دیوار» به مسئله‌ی این دیوارها در جهان امروز پرداخته، با نظر به اینکه چه گونه با گذشت بیش از سه دهه از فروریختن دیوار برلین در قامت نمود عینی جداسازی مرزهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و فردی بخش بزرگی از جهان با بخش دیگرش، باز هم حاکمیت های مختلف داعیه دار دموکراسی و آزادی، دیوارکشی و جداسازی عینی و فیزیکی مرزهایشان را راه حل نهایی خودشان می‌دانند؟

«دولت و دیوار» پرسش هایی را پیش می کشد که نمی‌توان به سادگی از کنارشان عبور کرد: در جهانی که مردم و دولت‌ها به شکل عجیب و نامتصوری به هم متصل شده اند و همه ی نادیدنی های گذشته با یک کلیک قابل رویت است، این دیوارکشی های امروزی چه معنایی دارند؟ حکمرانان و دولتمردان هزاره‌ی سومی چه موهوماتی را از استقلال و ملیّت در سر دارند که با دیوارکشی به آنها می‌رسند؟ آیا همه ی اینها فقط ارضای عقده های پیش پا افتاده ی قومی، نژادی و ملی گرایانه است یا حاکمان پست مدرن دنیای ما چیزهای دیگری در سر دارند؟ «دولت و دیوار» نوشته‌ی «وندی براون» سعی دارد با پیش کشیدن این پرسش‌ها، به تحلیل وضعیت دولت – ملت های امروز و دیوارهایشان بپردازد.

این موانع جدید بناست حدود مرزی ملت – دولت‌ها را مشخص و تعریف کنند، با این همه جالب است که هیچ یک از آنها برای مقابله با حملات احتمالی حاکمیت‌های دیگر، یا به عنوان استحکاماتی در برابر ارتش‌های متجاوز، یا حتی به عنوان سپر دفاعی در جنگ های بین الدولی ساخته نشده‌اند. برعکس، با اینکه ممکن است تهدیدهای مختلفی هم در کار باشد، هدف این دیوارها عوامل فراملی غیردولتی است، یعنی افراد، گروه‌ها، جنبش‌ها، سازمان‌ها و صنایع.

به واقع این دیوارها به روابط فراملی واکنش نشان می‌دهند نه روابط بین المللی، و با قدرت‌های سرسخت ولو غیررسمی و زیرزمینی طرف‌اند نه با اقدامات نظامی، مهاجرت، قاچاق، تبهکاری، ترور، و حتی آن اهداف سیاسی که دیوارها بناست جلو آنها بایستند نه آنچنان تحت حمایت دولت‌اند و نه، در غالب موارد، مبنایی در منافع ملی دارند. برعکس، این قبیل مسائل غالبا بیرون از چارچوب پیمان نظم بین المللی وستفالی شکل می‌گیرند که در آن ملت – دولت‌های حاکم بازیگران اصلی عرصه‌ی سیاست‌اند. در نتیجه، به نظر می‌رسد اینها نشانه‌های جهان مابعد وستفالی باشند.

منظور از نظم مابعد وستفالی دوره‌ای نیست که در آن حاکمیت ملت – دولت تمام یا از دور خارج شده باشد. در اینجا پیشوند «مابعد» دلالت دارد…