تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام (از آغاز تا دوره معاصر)
درباره نویسنده تقی آزادارمکی:
تقی آزادارمکی نویسنده کتاب تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام. (زاده ۱۰ شهریور ۱۳۳۶ در ارمک کاشان) جامعه‌شناس ایرانی و استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. به دلیل مهاجرت خانواده به تهران سال آخر دوره ابتدایی و دبیرستان را در تهران – نظام‌آباد، سبلان شمالی- تحصیل کرد. کارشناسی جامعه‌شناسی را از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۹ و کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی را از دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۶۴ دریافت و پس از آن به عنوان مربی در دانشکده علوم اجتماعی در گروه جامعه‌شناسی مشغول به کار شد. تا اینکه در سال ۱۳۶۷ برای دریافت دکتری جامعه‌شناسی به دانشگاه مریلند رفت. و دکترا را در زمینه جامعه‌شناسی نظری زیر نظر جرج ریتزر در سال ۱۳۷۱ گرفت و به ایران برگشت.
از آن زمان تا کنون در رشته جامعه‌شناسی به تدریس، تحقیق پرداخته. و در بعضی از شرایط و موقعیت‌ها به عنوان مدیر گروه و رئیس دانشکده در حوزه علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی فعال بوده‌است. در طول کار و تلاش بیست و چهار کتاب در این رشته و مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران تألیف کرده. و بیش از یک صد مقاله و گزارش تحقیقی نوشته. که بیشتر آنها به چاپ رسیده‌است. در این مدت در طرح‌های تحقیقاتی بین‌المللی مشارکت کرده. که حاصل آنها چاپ مقالاتی در مجلات علمی بین‌المللی به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی است. بعد از پایان فرصت مطالعاتی در سال ۱۳۸۷ در دانشگاه تورنتو در کشور کانادا به ایران آمده و هم‌اکنون در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مشغول تدریس و تحقیق است.
درباره کتاب تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام:
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دو عنوان «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، و «اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان»، در قالب واحدهای درسی دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد برخی گرایش‌های رشته علوم اجتماعی ارائه شدند. دو درسی که از آنها نام برده شد. جزء دروس اجباری و به طور خاص در رشته جامعه شناسی محسوب می‌شدند. که دانشجویان این رشته ملزم به گذرانیدن و آشنایی با موضوعات آن بودند.
بنابراین تاریخچه تدریس این دو درس دانشگاهی به بیش از سه دهه قبل باز می‌گردد که این امر منجر به آن شد تا بسیاری از اساتید، مدرسان و محققان پس از تحقیق، تالیف، تدریس، و ارزیابی‌های فکری به نتایجی قابل استناد در این زمینه دست یابند.
برخی با مهم دانستن این حوزه به ضرورت شکل گیری رشته اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان اشاره دارند اما گروهی دیگر، این دروس را بی‌فایده می‌دانند. با وجود این دو موضع گیری متضاد، پرسشی اساسی پدید می‌آید که قابل تأمل است:
آیا ایجاد این دروس در دانشگاه‌ها به دلیل شرایط اجتماعی پس از انقلاب اسلامی بوده یا آن که به عنوان راهی برای برون رفت از مشکلات موجود در علوم اجتماعی که در غرب شکل گرفته است به حساب می‌آید؟
قسمتی از کتاب تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام:
تاریخ فلسفه در طی عمر خود راه بسیار طولانی و پر فراز و نشیبی را پیموده است. کسانی که خواسته‌اند در تاریخ فلسفه تحقیق کنند. تاریخ فلسفه را با تاریخ سیاسی جهان یکی کرده‌اند. حال آن که مسیر عبور مباحث مربوط به فلسفه، با راه عبور علم اجتماعات و حکومت‌ها فرق دارد. این دو مبحث، علی‌رغم این که بسیار با هم مرتبط هستند، دو مقوله جدا از یکدیگر به شمار می‌آیند.
به عنوان مثال، اگر تاریخ سیاسی جهان را به دوره‌های پیش از قرون وسطی و بعد از رنسانس تقسیم کنیم، صحیح است. اما اگر این تقسیم بندی را در مورد فلسفه بکار ببریم. صحیح نیست زیرا تاریخ فلسفه را باید از نظر موضوع و مصداق‌هایی که در بر می‌گرفته تقسیم بندی کرد… (شریعتی، ۱۳۵۸: ۹)
از استدلال شریعتی اینطور برداشت می‌شود که باید مفهوم تاریخ سیاسی جهان در سه مرحله را از مفهوم تاریخ اندیشه اجتماعی که مراحل متعددی دارد، متمایز کنیم. در نتیجه، تاریخ جامعه شناسی را می‌توان به پنج مرحله تقسیم کرد که در ادامه به بیان هر یک اشاره می‌شود.
مرحله اول: یونان
در شرایط حاکم بر دوره‌های قبل از افلاطون و ارسطو به دلیل حضور سوفسطائیان، امکان فهم واقعیت‌های اجتماعی و نیز شرایط آن وجود ندارد. (بوتول، ۶۷: ۱۳۷۰)، در دوره‌ای که با حضور این دو فیلسوف آغاز می‌شود. مسائل اجتماعی و سیاسی نمود جدیدی یافته و متفکران به اندیشیدن و تأمل در آن باره متمایل می‌شوند. هریک از این دو متفکر، یعنی افلاطون و ارسطو، به شکلی متفاوت به مباحث و موضوعات اجتماعی پرداخته‌اند. از نظر افلاطون جامعه آتن دچار بحران اخلاقی شده است. او زمانی که شاهد محاکمه سقراط حکیم شد به این مسئله پی برد. در کتاب فهم نظریات سیاسی دریافت افلاطون از مسئله اجتماعی و پاسخ او اینگونه مطرح شده است…
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.