بهار و خزان تهران

کتاب «بهار و خزان تهران» هفتمین جلد از مجموعه‌ای با عنوان «گوشه­‌هایی از تاریخ معاصر ایران» است که پیش از این جلد هشتم آن با عنوان «اصلاحات ارضی» (جلد ششم در چاپ اول و دوم ویرایش نخست) منتشر شده است. نگارش مجلدات دیگر این مجموعه ادامه دارد و حوادث دوران محمدرضاپهلوی را از شهریور 1320 تا بهمن 1357 روایت خواهد کرد.

مجدالملک از ازدواج با خواهر «خازن جیب» ناصرالدین‌شاه، صاحب دو پسر و چهار دختر شد. یکی از دخترها، به نام طاووس خانم به همسری میرزا ابراهیم‌خان معتمدالسلطنه آشتیانی در آمد و صاحب دو فرزند به نام‌های حسن و احمد شد که بعدها حسن به وثوق‌الدوله ملقب گردید و خدمتگزاری به انگلستان را به عهده گرفت و احمد، به قوام‌السلطنه ملقب و منشی حضور مظفرالدین شاه شد و افتخارش به این بود که دستخط اعطای مشروطه مظفرالدین شاه به قلم و انشای او به توشیح مظفرالدین شاه رسیده است.

بعدها وی در دایره خدمت گذاران امپریالیسم آمریکا قرار گرفت. یک برادر خدمتگزار دولت انگلستان شد و برادر دیگر عامل مهم و درجه اول امپریالیسم تازه‌نفس و نوپای آمریکا در ایران. همو بسیاری از شخصیت‌های سیاسی را که شیفته قدرت و تشنه ثروت بودند، به دایره خدمت گذاران امپریالیسم آمریکا وارد کرد. دو پسر مجدالملک عبارت بودند از محمدتقی خان مجدالملک ثانی و میرزاعلی خان امین‌الدوله. میرزاعلی خان امین‌الدوله هم در خدمت ناصرالدین‌شاه بود و به مأموریت‌های لندن و ایتالیا و روسیه رفت.

در مأموریت ایتالیا با پادشاه جدید ایتالیا و پاپ لئون سیزدهم ملاقات کرد. سپس رهسپار لندن شد؛ مورد استقبال میرزا ملکم خان ناظم الدوله وزیر مختار ایران در انگلیس قرار گرفت و چند جلسه با وزیر امور خارجه انگلستان مذاکره کرد. بعد به همراهان ناصرالدین‌شاه در پاریس ملحق شد؛ این سفر ناصرالدین‌شاه به اروپا نزدیک به شش ماه طول کشید و سفرنامه‌های او حکایت از ولخرجی‌های شاه و درباریان همراه او دارد. پس از کشته‌شدن ناصرالدین‌شاه، امین‌الدوله به دربار مظفرالدین شاه وارد می‌شود و به مقام صدراعظمی می‌رسد.

پسر امین‌الدوله صدراعظم، به نام محسن خان که با دختر مشیرالدوله (محسن خان مشیرالدوله، سفیر ایران در دربار عثمانی) ازدواج کرده بود، اما به امر پدر، دختر مشیرالدوله را طلاق داد و برای تثبیت موقعیت پدر با دختر مظفرالدین شاه ازدواج کرد. حاج مهدی قلی خان هدایت مخبرالسلطنه در این باره می‌نویسد: محسن خان مشیرالدوله با امین‌الدوله یک نفر در دوپوست بودند. نظر به این دوستی، امین‌الدوله اسم پسرش را محسن گذارده بود و دختر محسن خان مشیرالدوله را هم برای او گرفته بود. برای استحکام ریاست (و صدراعظمی خود) اجازه داد که محسن دختر مشیرالدوله را طلاق دهد و فخرالدوله دختر مظفرالدین شاه را برای او گرفت و در گالری باغ ارک عقدکنان شد.