ایران، آزادی و دموکراسی

کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» گفتارها و نوشته‌هایی از عزت‌الله سحابی درباب ملیت، دین، تاریخ، جامعه، اقتصاد، فرهنگ، دموکراسی و مسائل گوناگون ایران معاصر است. این کتاب منتخبی ا‌ست از گفت‌وگوها و سخنرانی‌ها و مقالات عزت‌الله سحابی که به‌اهتمام امیر طیرانی گردآوری شده‌اند.

عزت‌الله سحابی در کتاب حاضر با رویکرد یک روشنفکر ملی‌مذهبی از مسائل و بحران‌های ایران معاصر و راه‌های برون‌رفت از این بحران‌ها می‌گوید و نیز به آسیب‌شناسی گذشته و ریشه‌‌یابی مشکلات اکنون می‌پردازد و شرایط جامعۀ ایران را تحلیل می‌کند. هویت ایرانی‌اسلامی، وحدت ملی و دموکراسی از دغدغه‌های اساسی عزت‌الله سحابی در مباحث کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» است.

کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» به بعضی مسائل روز ایران معاصر، از ابتدای انقلاب تا سال‌های اخیر، نیز می‌پردازد.

اسطوره‌های ما که شاهنامه یک نمونه آن است را با اسطوره‌های اروپایی مثلاً هومر مقایسه کنید. قهرمانان یا اسطوره‌های شاهنامه مثل رستم، سیاوش، فریدون، مظاهر شجاعت، شهامت و جوانمردی و عدالت هستند در حالی که اسطوره‌های اروپایی آدم‌های بسیار گردن‌کلفت که حداکثر استفاده را از شهرت می‌کنند. تمام اسطوره‌های اروپایی رقیب خدا هستند، در حالی که در ایران اسطوره‌ها خداپرست هستند. فردوسی و اسطوره‌هایی که به کند، همه مظهر عدالت و انسان‌دوستی و خدمت به خلق و جوانمردی هستند.

مگر خدمت به خلق، مردم‌دوستی و عدالت و… انگیزه‌های مردم‌سالاری نیست؟ پس ما اسم مردم‌سالاری را در تاریخ‌مان نداشتیم ولی تمام اجزای آن را داشته‌ایم. وقتی کارل گوستاو یونگ می‌گوید اسطوره‌های ملت‌ها نقش ضمیر ناخودآگاه را در زندگی فردی بازی می‌کنند، اسطوره‌ها نیز در زندگی جامعه و ملت آن نقش را ایفا می‌کنند، در این معنی پیدا می‌کند.

یونگ می‌گوید اسطوره نیز خواسته‌های ملت است که اجرا نشده ولی در اسطوره باقی مانده و در مقاطع تاریخی خاص که شرایط فراهم شود، بروز می‌کند. اگر این حرف یونگ را بپذیریم (که واقعیت دارد)، ایرانی که اسطوره‌هایش سرشار از عدالت، آزادی، جوانمردی است، ضمیر ملت ایران نیز همین است. این واقعیت در مقاطع تاریخی مختلف خود را نشان داده است. ملت ایران در طول تاریخ در جهانگشایی‌ها و کشورگشایی‌هایش همواره آزاد بوده است.