کوچه پس کوچههای طهران
درباره نویسنده همایون عبدالرحیمی:
همایون عبدالرحیمی پژوهشگر تاریخ تهران، کارتونیست و … ، متولد 1349 تهران است و دارای کارشناسی ارشد، تاریخ هنر ایران باستان. وی علاوه بر این کتاب مصور دیگری را توسط شهرداری تهران در دست چاپ دارد که تحقیق وسیع و همه‌جانبه درباره «تزئینات معماری دوره قاجار» است و کتاب دیگرش با محوریت تهران را در دست تألیف دارد. عبدالرحیمی حدود 10 سال است که در زمینه بافت تاریخی تهران به تحقیق و پژوهش می‌پردازد، درباره روزگاری که تهران، طهران بود.
درباره کتاب کوچه پس کوچههای طهران:
قدیمی‌ترین سند فارسی موجود درباره تهران نشان می‌دهد که تهران از سده سوم هجری قمری وجود داشته است و نویسنده‌ای به‌نام ابوسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی به نام ابوعبدالله محمد ابن حامد تهرانی رازی نام می‌برد که اهل تهران ری بوده و در سال 261 هجری قمری (برابر با 874 میلادی) درگذشته است. اما تهران از سال 1200 هجری قمری برای نخستین بار توسط آغا محمدخان قاجار به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است.
در دوران معاصر نیز بسیاری از مورخان ایرانی و سیاحان شرقی و غربی درباره جغرافیای تاریخی تهران قلم زده‌اند. «کوچه پس‌کوچه‌های تهران» جدیدترین کتاب در این زمینه است.
این کتاب به سفارش شهرداری تهران نوشته نشده، بلکه توسط نویسنده و همسرشان- خانم فاطمه مجدنیا- مشترکاً کار شده و بعد شهرداری به عنوان ناشر و سرمایه‌گذار مسئولیت چاپ آن را متقبل شد. این کتاب هم یک کار تحقیقاتی است هم مصور است. در واقع مستندنگاری شهر تهران است و موضوع آن در زمینه تزئینات معماری دوره قاجار در تهران است. فراهم کردن چنین کتابی حاصل حدود پنج سال کار جدی و مداوم است. نویسنده کتاب خود راهنمای گردشگری است و برای نوشتن کتاب «کوچه پس‌کوچه‌های تهران» هم حدود 10 سال در زمینه بافت تاریخی کلانشهر تهران تحقیق کرده است. نویسنده کتاب در مورد این کتاب این گونه می‌گوید: هر سال من و همسرم در خانه هنرمندان نمایشگاه عکس برگزار می‌کنیم. هر سال هم در یک موضوع عنوان کلی این نمایشگاه‌ها هم «تهران شهر خاطره» است. چون هرکس چه مقیم تهران باشد و چه مقیم دیگر شهرها، از تهران، خاطره دارد، برخی خاطره خوب و شیرین دارند، برخی هم خاطره تلخ و بد. هدف از برگزاری نمایشگاه عکس هم مستند نگاری تهران است.
کارمن در کتاب «کوچه پس کوچههای تهران» باکار جعفر شهری در کتاب پنج جلدی و ارزشمند او متفاوت است. به‌خاطر اینکه جعفر شهری در زمینه تاریخ تهران علاوه بر اینکه به فرهنگ و فولکلور تهران می‌پردازد، به سرگذشت تهران هم نگاهی ویژه دارد، جعفری شهری از گذشته‌های دور تا دوران معاصر را مورد توجه قرار داده‌است. اما من از پیدایش تهران به‌عنوان یک شهر نوشتم و چگونگی شکل‌گیری آن را توضیح دادم تا اواخر دوره قاجار، یعنی وارد دوران پهلوی نشدم. البته در قسمت‌هایی بنا به ضرورت تا اوایل دوره پهلوی را هم مد نظر قرار دادم. اما سعی کردم وارد دوران پهلوی نشوم. دیگر اینکه من در این کتاب محلات تهران را به تفکیک و با جزئیات دقیق معرفی کردم. جعفر شهری درباره فرهنگ و مردم، آداب و رسوم و پوشاک و خوراک و… همه آنچه که درتهران وجود داشت، نوشته است. از پخت و پز و جشن و عزاداری و هر چه را به شناخت تهران و مردمش کمک می‌کرد مورد توجه قرار داد. آنچه من روی آن تأکید داشتم تاریخچه محلات تهران است وجه تسمیه محلات است، خیابان‌ها، کوچه‌ها، اماکن عمومی، اماکن مذهبی… و آنچه در این مناطق و محلات اتفاق افتاده است.
قسمتی از کتاب کوچه پس کوچههای طهران:
در تابستان هزارو صدو هفتاد و سه به واسطه‌ی بدی هوای تهران، کریم خان به شمیران رفته و حکم کرد در غیبت او بنای عمارت سلطنتی و دیوانخانه‌ی بزرگ و باغ جنب دیوانخانه و یک دست حرمخانه در تهران بنا کردند و اوایل زمستان که این عمارات تمام شده از شمیران کریم خان به شهر مراجعت نمود. وی در تعمیرات و آبادی شهر جدی داشت و می‌خواست تهران را پایتخت خود قرار دهد .
بعد از مرگ کریمخان زند، آغا محمد خان قاجار در سال ۱۱۹۳ هجری قمری به اتفاق تعدادی از بستگان خود از شیراز گریخت و به جوار حضرت عبدالعظیم آمد تا از آنجا خود را به ایلات عرب ساکن در ورامین که حامیان عمده‌اش بودند برساند. آغا محمد خان، پس از زد و خوردهایی با غفورخان حاکم تهران سرانجام این شهر را در اختیار گرفت و می‌توانست کار تصرف نقاط دیگر را آغاز کند. اما پیش از آن لازم بود که کار خود را قانونی کند و به رفتار خویش حالت رسمی بدهد لذا در:
روز یکشنبه یازدهم جمادی الثانی سال ۱۲۰۰ هجری قمری که مصادف با روز اول فروردین بود، در تالاری که توسط کریمخان ایجاد و وی یکبار به عنوان اسیر در آن به خدمت کریمخان رسیده بود بر تخت سلطنت ایران نشست و قاسم خان دولو را با صد نفر تفنگچی به کوتوالی (فرمانداری تهران) گماشت و قاسم خان به عنوان اولین فرماندهی پادگان تهران مسئولیت مراقبت از آن را به عهده گرفت.
آغا محمد خان قاجار بعد از رسیدن به قدرت، چون افکار و اندیشه‌های دور و درازی در سر داشت و طالب مقام خلافت بر مسلمانان بود، به سبک خلفای اسلامی دستور داد به نامش سکه بزنند و خطبه بخوانند و تهران را نیز که به عنوان پایتخت خود برگزیده بود دارالخلافه نامید .
یکی از تصمیمات مناسب سیاسی، نظامی آغا محمد خان در آن زمان، تعیین تهران به پایتختی بود…
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.