تجدد آمرانه
درباره نویسنده تورج اتابکی:
تورج اتابکی پژوهشگر ارشد در پژوهشکده تاریخ اجتماعی و استاد کرسی تاریخ اجتماعی خاورمیانه و آسیای مرکزی در دانشگاه لیدن هلند است. تورج اتابکی فارغ‌التحصیل فیزیک نظری از دانشگاه ملی ایران و دانشگاه لندن است و سپس با رویکرد به تاریخ به تحصیل در این رشته در دانشگاه لندن و دانشگاه اوترخت هلند پرداخت. در کنار تدریس و پژوهش، تورج اتابکی در کارنامه خود ریاست انجمن اروپایی مطالعات آسیای مرکزی، عضویت در شورای سردبیری نشریاتی چون مطالعات ایرانشناسی، مطالعات آسیای مرکزی، مطالعات تاریخ بین‌المللی کار و کارگری را دارد. تورج اتابکی سازمان‌دهنده کنفرانس دو ساله انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانشناسی در شهر استانبول به سال ۲۰۱۲ و رئیس برگزیده انجمن بین‌المللی مطالعات ایرانشناسی برای دوره ۲۰۱۴–۲۰۱۶ بود. حوزه مطالعات دانشگاهی تورج اتابکی تاریخ اجتماعی، تاریخ فرودستان، تاریخ کار و کارگری، تجدد و نوسازی در قلمرو جغرافیایی خاورمیانه، قفقاز و آسیای مرکزی است. تورج اتابکی هم‌اینک مدیریت طرح تدوین تاریخ اجتماعی صد ساله صنعت نفت در ایران را دارد. علاوه بر کتاب، از وی مقالاتی در فصلنامه گفتگو، ماهنامه اندیشه پویا، مهرنامه، و نیز روزنامه‌های شرق و اعتماد چاپ و منتشر شده‌است.
درباره کتاب تجدد آمرانه:
در نیمه دوم قرن نوزدهم در نتیجه آشنایی با جامعه اروپایی آشکار شد که نظام سیاسی مبتنی بر قانون بسی والاتر از حکومت خودسرانه است. بنابراین، برای نخستین بار در تاریخ ایران، انقلاب مشروطه ــ در حالی که هنوز طغیان کل جامعه علیه دولت به شمار می‌رفت ــ نه تنها علیه یک فرمانروای خودسر ظالم بود، بلکه نابودی خود حکومت کهنه خودسرانه و جایگزینی آن را با حکومت تابع قانون هدف قرار داد. این انقلاب با پایه‌ریزی قانون اساسی پایان یافت، که افزون بر ارائه شالوده‌ای حقوقی برای دولت، به موازات اصول اساسی دموکراتیک، حکومت پارلمانی را نیز به وجود آورد. مطلوب آن بود که این انقلاب به شکل‌گیری دولت جدیدی می‌انجامید که نماینده پایگاه اجتماعی گسترده‌ای باشد. با این حال این وضعیت کاملاً جدید ریشه در فرهنگ نداشت و سنت‌های کهن هرج و مرج و آشوب ناشی از سقوط دولت مثل همیشه نیرومند بود. بنابراین، در سال‌های نخست پس از انقلاب مشروطیت، کشور شاهد درگیری‌های فزاینده ویرانگر در مرکز و ایالات بود. چنین به نظر می‌رسید که کشور از هم خواهد پاشید، همان طور که پس از سقوط دولت صفوی در قرن هجدهم چنین شده بود. مداخله و اشغال خارجی در جریان جنگ جهانی اول این گرایش‌های آشوبگرانه را تقویت کرد، اما عوامل داخلی مستقلاً در کار بودند و در سنت دیرپای ایرانیِ بی‌نظمیِ پس از طغیان ریشه داشتند.
رضاشاه بعد از رسیدن به قدرت بر خلاف پادشاهان قبلی تصمیم گرفت اصلاحاتی در کل کشور ایجاد کند. او تحت تاثیر آتاتورک رهبر ترکیه که کوشیده بود مملکت خود را به اصطلاح متجدد کند، در ایران دست به اصلاحاتی زد که برخی از آنها باعث برانگیختن خشم و نفرت عمومی شد. او نه تنها در اقتصاد بلکه کوشید در فرهنگ و آیین و باور مردم به زور تغییر ایجاد کند. رضاخان مانند ترکیه، اروپا را الگوی خود قرار داد و کوشید تحولات بنیادی را با زور و تهدید بر مردم عصر خود تحکیم کند.
کتاب تجدد آمرانه مجموعه مقالاتی است که در سمینار تجدد آمرانه در ترکیه و ایران، در بهار سال ۱۳۹۹ در پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی و به کوشش تورج اتابکی گردآوری شده است. این اثر به بررسی کاستی‌ها و پیشرفت‌های رخ داده در زمان رضاخان و دوره تجدد او می‌پردازد و مسائل گوناگونی را برای مخاطب پر از سوال بازگو می‌کند.
قسمتی از کتاب تجدد آمرانه:
باید همواره به یاد داشت که نباید از کلاه با بی‌قیدی سخن گفت. غالباً به همانندی‌های سیاست‌های مدرن‌سازی فرهنگی مصطفی کمال آتاتورک و رضاشاه اشاره شده اما به ندرت تحلیل تطبیقی صورت گفته است. این فصل به بررسی یکی از آشکارترین جنبه‌های تلاش‌های مدرن‌سازی دو دولت در دهه‌های 1300 و 1310 یعنی غربی‌سازی لباس مردانه می‌پردازد که بین سال‌های 1304 و 1314 در یک رشته مقررات لباس پوشیدن متجلی شد.
مقررات لباس پوشیدن یک ویژگی خاص جامعه‌های در حال مدرن شدن نیست، در واقع بیشتر مشخصه جامعه‌های سنتی است. اما هدف از آن در جامعه‌های سنتی حفظ تمایزها میان گروه‌هاست و به مثابه نشانه‌های ظاهری هویت قومی، ایلاتی، طبقاتی یا مذهبی به کار می‌رود. در حالی که سیاست‌هایی که در خصوص لباس پوشیدن در ترکیه و ایران در فاصله دو جنگ جهانی در پیش گرفته شد در پی همانندسازی ظاهر مردم و هماهنگ کردن آن با روال معمول اروپا بود، تا حدودی شبیه اصلاحات پتر کبیر در ظاهر مردم در روسیه.
پس از معرفی سیاست‌های لباس پوشیدن به ترتیب توالی زمانی به جای از یک کشور به کشور دیگر که به برجسته کردن تأثیرات متقابل کمک می‌کند، در این باره بحث خواهد شد که سبب سیاست‌های مشابه لباس پوشیدن در ترکیه و ایران دل‌مشغولی‌های مشابه در خصوص ملت‌سازی و جایگاه دو کشور در جامعه بین‌المللی بود.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.