کتاب کوچه (دوره 14 جلدی)

8کتاب کوچه (دوره 14 جلدی)

درباره نویسنده احمد شاملو:

احمد شاملو (۲۱ آذر ۱۳۰۴ – ۲ مرداد ۱۳۷۹) متخلص به الف. بامداد و الف. صبح، شاعر، فیلم‌ساز، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم، فرهنگ‌نویس و از دبیران کانون نویسندگان ایران بود. شاملو تحصیلات مدرسه‌ای نامرتبی داشت. زیرا پدرش افسر ارتش بود و پیوسته از شهری به شهری گسیل می‌شد. و از همین روی خانواده‌اش هرگز نتوانست مدتی طولانی جایی ماندگار شوند. زندانی شدنش در سال ۱۳۲۲ به‌سبب فعالیت‌های سیاسی پایانِ همان تحصیلات نامرتب بود.

شهرت اصلی شاملو به‌خاطر نوآوری در شعر معاصر فارسی و سرودن گونه‌ای شعر است که با نام شعر سپید یا شعر شاملویی که هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین قالب‌های شعری مورد استفادهٔ ایران به‌شمار می‌رود و تقلیدی است از شعر سپید فرانسوی یا شعر منثور شناخته می‌شود. شاملو که هر شاعر آرمانگرا را در نهایت امر یک آنارشیست تام و تمام می‌انگاشت، در سال ۱۳۲۵ با نیما یوشیج ملاقات کرد و تحت تأثیر او به شعر نیمایی روی آورد؛ اما نخستین بار در شعر «تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن» که در سال ۱۳۲۹ با نام «شعر سفید غفران» منتشر شد وزن را رها کرد و به صورت پیشرو سبک نویی را در شعر معاصر فارسی شکل داد. «نخستین شب شعر بزرگ ایران» در سال ۱۳۴۷، از سوی وابسته فرهنگی سفارت آلمان در تهران برای احمد شاملو ترتیب داده شد.

شاملو علاوه بر شعر، فعالیت‌هایی مطبوعاتی، پژوهشی و ترجمه‌هایی شناخته‌شده دارد. مجموعهٔ کتاب کوچه او بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باب فرهنگ عامه مردم ایران است. بعضی از آثار وی به زبان‌های سوئدی، انگلیسی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، رومانیایی، فنلاندی، کردی و ترکی ترجمه شده. او از سال ۱۳۳۱ به مدت دو سال، مشاور فرهنگی سفارت مجارستان بود. شاملو در سینما نیز فعّال بود و برای فیلم‌سازان نامداری چون ساموئل خاچیکیان و ناصر ملک‌مطیعی و ایرج قادری فیلمنامه نوشته‌است.

پاره‌ای از شهرت شاملو نیز از نگرش جنجالی‌اش به شعر و موسیقی کلاسیک و سیاست روز سرچشمه می‌گیرد: تصحیحِ دیوان حافظ‌‌اش کم‌ارزش شمرده شد، فردوسی و سعدی را سخت می‌نکوهید و بعضی از شاعران اروپایی چون فدریکو گارسیا لورکا و پل الوار را می‌ستود، و در اواخر عمر از موسیقی کلاسیک ایرانی بیزاری می‌جست. در سیاست نیز شیوه‌ای دوگانه داشت: ضدّ حکومت ایران شعر می‌سرود، و در عین حال مخارج درمانی خود را از سفارت ایران می‌گرفت.
احمد شاملو پس از یک دورهٔ طولانی بیماری، در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۷۹ درگذشت و پیکرش در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شده‌است. سنگ مزار او را بارها توسط افرادی ناشناس شکسته شده ‌است.

درباره کتاب کتاب کوچه:

کتاب کوچه عنوان فرهنگ‌نامه‌ای است به کوشش احمد شاملو شاعر و نویسنده معاصر ایرانی و آیدا سرکیسیان، همسرش، که در چندین جلد به عنوان دائرةالمعارف فرهنگ عامیانه مردم ایران تدوین شده‌است. این کتاب هنوز کامل نشده و چاپ مجلدات آن به پایان نرسیده است.

چند دهه از عمر احمد شاملو صرف گردآوری و تدوین این کتاب گردید. و چهارده جلد از آن در زمان حیات وی به چاپ رسید. بعد از شاملو، سرپرستی این مجموعه بر عهدهٔ همسرش آیدا سرکیسیان قرار گرفت. و سیاوش شاملو فرزند احمد شاملو در یک مصاحبه در سال ۱۳۸۵ گفته بود که شاهد ادامهٔ چاپ کتاب کوچه خواهیم بود.

قسمتی از کتاب کتاب کوچه:

قسمتی از کتاب قصه‌های کتاب کوچه، از قصه آقا روباه، می‌خوانیم:

« زنده‌‌یاد فضل‌‌اللّه‌ صبحی مهتدی در این باب که چرا روباه را به لقب آشیخ مفتخر کرده‌‌اند حکایتی آورده که نقل می‌‌شود:

یکی بود یکی نبود. روباهی بود زبر و زرنگ که نزدیک چناری لانه داشت. بالای درخت چنار هم لک‌لکی برای خودش آشیانه درست کرده بود. هر روز صبح که روباه از لانه‌‌اش بیرون می‌‌آمد. نگاهی به بالای درخت می‌‌کرد و سلامی به لک‌‌لک می‌‌داد. و با خودش می‌‌گفت: روزی روزگاری این لک‌‌لک صاحب بچه می‌‌شود. و اگر ما یک وقت شکاری گیرمان نیامد بچه لک‌‌لک را شکار می‌‌کنیم. پس باید از حالا بنای دوستی با این لک‌‌لک بگذارم.

اما وقتی فهمید که لک‌‌لک نر است از دوستی با او پشیمان شد اما دیگر چاره‌‌ای نبود.

یک روز لک‌‌لک به روباه گفت:

ـ خوب نیست که ما همسایه باشیم و نان و نمک هم را نچشیده باشیم. یک روز مرا سر سفره‌‌ات صدا بزن و …».