نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل

نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل

درباره نویسنده امانوئل لویناس:

امانوئل لویناس (Emmanuel Levinas) نویسندۀ کتاب نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل، (زاده ۱۲ ژانویه ۱۹۰۶ – مرگ ۲۵ دسامبر ۱۹۹۵) فیلسوف یهودیِ فرانسویِ زاده لیتوانی است. در زمان جنگ جهانی اول و اشغال شهر زادگاهش کُوْنو به دست آلمانی‌ها با خانواده‌اش به اوکراین می‌گریزند و سه سال پس از بازگشت خانواده‌اش به لیتوانی، در سال ۱۹۲۳ برای تحصیل در رشته‌ی فلسفه در دانشگاه استراسبورگ رهسپار فرانسه می‌شود. لویناس تحصیل در رشته‌ی فلسفه را ادامه می‌دهد و به مطالعه‌ی پژوهش‌های منطقی هوسرل می‌پردازد و رساله‌ی دکتری‌اش را با عنوان نظریه‌ی شهود در پدیدارشناسی هوسرل می‌نویسد.

او برای شرکت در کلاس‌های هوسرل در سال ۱۹۲۸ به فرایبورگ می‌رود و هایدگر را کشف می‌کند. از این زمان به بعد نوشته‌های او به ترجمه و بسط نظریه‌های فلسفی این دو فیلسوف آلمانی اختصاص دارد. رساله‌ی دکتری‌اش را در سال ۱۹۳۰ منتشر می‌کند و همین کتاب مقدمه‌ای می‌شود برای آشنایی فرانسوی‌ها با پدیدارشناسیِ هوسرل. یک سال بعد با همراهی استادش گابریل پایفر، تأملات دکارتی هوسرل را به زبان فرانسه ترجمه می‌کند. در سال ۱۹۳۲ بخشی از کتابِ ناتمامش درباره‌ی هایدگر را در مقاله‌ای با عنوان «مارتین هایدگر و هستی‌شناسی» منتشر می‌کند، این بار هم او پیشگامِ معرفی فلسفه‌ی هایدگر به فرانسوی‌هاست.

او در سال ۱۹۳۹ برای خدمت در ارتش فرا خوانده می‌شود و به عنوان مترجم روسی و آلمانی انجام وظیفه می‌کند. لویناس در سال ۱۹۴۵ آزاد می‌شود و به پاریس می‌رود. لویناس مهمترین اثرش یعنى کتاب «از هستى تا هستنده» یا «از وجود تا «موجود» را در همین دوران اسارت می‌نویسد، اما نطفه‌ی اصلى فلسفه‌ی لویناس در کتاب «زمان و دیگرى» شکل می‌گیرد. لویناس پس از پایان اسارت، رویکردى انتقادى به تاریخ فلسفه غرب پیدا کرد. و با ارائه فلسفه اخلاق و الهیات فلسفى خود خلاف جریان رایج گام برداشت.

درباره کتاب نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل:

رساله‌ی دکتری «امانوئل لویناس» نشان می‌دهد که این اولین شارح و منتقد هوسرل و پدیدارشناسی‌اش، همچنان مهم‌ترین و دقیق‌ترین آنهاست. لویناس که با درک محضر هوسرل در زمان حیات این فیلسوف بزرگ و گفت‌وگوهای طولانی با او، به درک عمیقی از مبانی فلسفی پدیدارشناسی‌اش و اجزای مختلف آن رسیده بود، در کتاب «نظریه‌ی شهود در پدیدارشناسی هوسرل» با نقدی درون‌ماندگار و جامع توانسته به فراسوی آرای هوسرل برسد و ضمن اعتلای دستگاه فکری او، به طور مدام در جای‌جای کتاب به نقد آن بپردازد، گویی که این نقدها ادامه‌ای سازنده است بر آن فلسفه‌ی عظیم، همان‌گونه که بعدها با یافته شدن یادداشت‌های گمشده‌ی ادموند هوسرل نیز این مهم اثبات شد.

«نظریه‌ی شهود در پدیدارشناسی هوسرل» اولین کتابی‌ست که به زبان فرانسه درباره‌ی فیلسوف بزرگ آلمانی منتشر شده و به دلیل نزدیکی و قرابت لویناس با هوسرل و سپس هایدگر، یکی از کامل‌ترین شرح و نقدهایی‌ست که تاکنون درباره‌ی پدیدارشناسی منتشر شده و به نوعی کامل‌کننده‌ی آن دستگاه فکری است.

قسمتی از کتاب نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل:

پیش از آنکه به سراغ طبیعت گرایی برویم و آن را چنان که هوسرل میفهمد، نقد میکند و پشت سر میگذارد گزارش کنیم باید، به کمک چند اشاره که بعداً ضمن بحث توضیح داده خواهند شد، عرصه‌ای را نشان دهیم که هوسرل اصل اساسی طبیعت گرایی را در آنجا مییابد و با آن پنجه در پنجه میشود. گفتیم که طبیعت گرایی فلسفه ای عام و نظریه ای دربارۀ هستی است؛ بنابراین لازم است در اینجا با نیم نگاهی به نتیجه گیری‌هایمان توضیح دهیم که هستی از چه منظری می تواند ابژه نظریه باشد.

هستی در درجه اول، ابژه علوم است – خواه این علم فیزیک باشد خواه زیست شناسی، روان شناسی و غیره. لیکن عملکرد این علوم نیازمند تعداد مشخصی از مفاهیم است که خودِ این علوم دلالتها و معانی آنها را روشن نمیکنند؛ برای مثال از میان این مفاهیم میتوان به یادآوری، ادراک، زمان، مکان و غیره اشاره کرد. این مفاهیم ساختار ضروری حوزه های مختلف هستی را تعیین میکنند و ذوات آنها را قوام میبخشند ،بنابراین نظریه هستی میتواند منظری اتخاذ کند تا از آن منظر، با ملاحظه مقولاتی که شروط خودِ وجودِ هستی‌اند، به طریقی، هستی را از آن حیث که هستی است مطالعه کند. این جاست که نظریه هستی به هستی شناسی تبدیل می‌شود.