شاهنشاهی هخامنشی (از کورش بزرگ تا اردشیر اول)

شاهنشاهی هخامنشی (از کورش بزرگ تا اردشیر اول)

درباره نویسنده ماریا بروسیوس:

ماریا بروسیوس (Maria Brosius) نویسنده کتاب شاهنشاهی هخامنشی، دانشیار تاریخ باستان در دانشگاه نیوکاسل است که به ایران نیز سفر کرده و آثار متعددی هم درباره‌ی تاریخ ایران نوشته است که از آن جمله می‌توان به کتاب‌های شاهنشاهی هخامنشی (از کورش بزرگ تا اردشیر اول) و زنان هخامنشی اشاره کرد.

درباره کتاب شاهنشاهی هخامنشی:

در اواسط سده‌ی ششم پیش از میلاد کورش دوم (كبير ) قلمرو پادشاهی ماد، لودیا، بابل و همچنین سرزمین‌های شرقی ایران باستان را در کمتر از بیست سال فتح کرد. کورش بنیانگذار نخستین شاهنشاهی پارسی بود که از شرق مدیترانه تا هندوستان وسعت داشت. کمبوجیهی دوم، پسر و جانشین او، در سال ۵۲۵ مصر را به این قلمرو افزود و دورهی فتح و گسترش را کامل کرد. سرزمین‌های شاهنشاهی با ساتراپی‌ها یا ایالات، به ریاست نجیب زادگان پارسی اداره می‌شدند. پس از درگذشت کمبوجیه و برادرش بردیا، که هیچ کدام فرزند ذکور نداشتند، داریوش اول در سپتامبر ۵۲۲ به سلطنت رسید و سلسله‌ی پادشاهی هخامنشی را بنیاد نهاد. این نام مشتق از نام بنیانگذار شاهنشاهی، یعنی هخامنش، بود، که داریوش از وی به عنوان جد مشترک خانواده‌ی خود و کورش دوم نام برده است.

داریوش گرچه در سال‌های ۵۱۸/۱۷ علیه سکاها لشکرکشی کرد و اژه‌ای‌ها را تحت فرمان خود نگه داشت، ولی دغدغه‌ی اصلی وی یکپارچه کردن شاهنشاهی بود. در جریان شورش شهرهای ایونیا که در سال ۴۹۹/۸ شروع شد و حمایت محدودی که شورشیان از جانب آتن و ارتریا دریافت می‌کردند، مرکز ساتراپی لودیا، یعنی سارد، در آتش سوخت. شورش در سال ۴۹۳ به کلی سرکوب شد. در سال ۴۹۰ به تلافی دخالت آتن و ارتریا در امور سیاسی آسیای صغیر، لشکری به فرماندهی داتیس او ارتفرنس (ارته فرنه ) برای مجازات این دو شهر یونانی فرستاده شد. ارتريا پس از شش روز محاصره سقوط کرد، ولی در سرزمین اصلی یونان، قوای پارسیان در ماراتن شکست خورد و عقب نشینی کرد. داریوش توجه خود را معطوف شرق کرد و هندوستان را تا کرانه ی رودخانه‌ی سند به تصرف خویش درآورد.

قسمتی از کتاب شاهنشاهی هخامنشی:

منابع خاور نزدیک منابع مهم برای مطالعه‌ی تاریخ هخامنشی شامل اسنادی گوناگون است. از جمله‌ی این اسناد وقایع نگاری‌های درباری است که به دستور شاهان بابل و به منظور ثبت وقایعی که در دوران پادشاهی آنان رخ می‌داد، نوشته می‌شد، و کتیبه های شاهی پارسیان که به دستور پادشاهان پارسی نوشته شده‌اند. این کتیبه ها، که از زمان سلطنت داریوش اول تا دورهی سلطنت اردشیر سوم بر جا مانده است، متونی یک زبانه، دو زبانه یا سه زبانه اند که بر روی الواح سنگی یا به صورت نقش برجسته روی صخره ها، یا روی دیوارهای بناها یا روی صفحات طلا یا نقره نقر شده اند. سایر نوشته‌ها کتیبه‌های کوچک کنده شده بر روی مهرهای شاهان است. نوشته‌های مهم به زبان ایلامی، بابلی و فارسی باستان است.

خط فارسی باستان را داریوش اول برای ثبت زبان مادری خود، که گویشی از ایرانی باستان بود و قبلا هرگز نوشته نشده بود، ایجاد کرد. استفاده از این خط شاهی محدود به خانواده ی سلطنتی و اشراف زادگان پارسی پیرامون شاه بود؛ یعنی طبقه ای از پارسیان که نخبگان دربار پارس را تشکیل می‌دادند. هم خط ایلامی و هم خط بابلی در ضبط متون ادبی و اسناد اداری و حقوقی ایلام و آشور و بابل چندین سده سابقه داشتند. پارسیان از مهارت های مدیریتی اینان در کارهای اداری خود بهره بردند و ایلامی و بابلی را برای ثبت اسناد اقتصادی و نوشته‌های رسمی به کار گرفتند. کتیبه‌های شاهی پارسیان دریچه‌ای است به طرز تلقی شاهان در قبال رعایایشان؛ یعنی نشان می‌دهند که شاهان هخامنشی دوست داشته اند در چشم رعایای خود و بیگانگان چگونه جلوه کنند.