رهایی بشر (عدالت، آزادی و دولت)
درباره نویسنده فریبرز رئیس‌دانا:
فریبرز رئیس‌دانا نویسنده کتاب رهایی بشر، (زاده ۲۹ دی ۱۳۲۳ در تهران – درگذشته ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ در تهران) نویسنده و اقتصاددان سوسیالیست و سندیکالیست، استاد دانشگاه در رشته اقتصاد، کنشگر حقوق بشر و زندانی سیاسی بود.
رئیس‌دانا اقتصاددانی چپ‌گرا با تحصیلات مدرسه اقتصاد لندن بود و علاوه بر کار تخصصی در زمینهٔ پژوهش و تدریس رشتهٔ اقتصاد، به کارهای سیاسی، اجتماعی، ادبی و مطبوعاتی نیز می‌پرداخت. او در جنبش روشنفکری ایران به دموکراسی، عدالت اجتماعی و سوسیالیسم علاقه‌مند بود. رئیس‌دانا نویسنده بیش از پانزده کتاب دربارهٔ مسائل اقتصادی و سیاسی مانند آزادی و سوسیالیسم، اقتصاد سیاسی توسعه و منش روشنفکری بود.
درباره کتاب رهایی بشر:
مدت‌ها بود در برابر این پرسش قرار می‌گرفتم که عدالت برتری دارد یا آزادی. پرسشی همانند آنچه یک سرگردان جاویدان بر سر یک دو راهی از خودش و از هر که میبیند میپرسد. این پرسش در ۱۵ سال اخیر، یعنی از دورۀ دولت اصلاحات به بعد مدام افزایش می‌یافت. پرسشگر سرگردانتر میشد. من در شگفت بودم که با وجود افزایش دانش اجتماعی، شمار نشریات، گفتگوها، همایش ها و داد و ستدهای فکری آشکار در آن دوره و افزایش یأس و انزوا در دورۀ دولت مهرورزی چرا باز این پرسش تکرار می‌شود و چرا کمتر کسی پی می‌برد که اساساً چنین پرسش سطحی و بی نتیجه است. یا به واقع هیچ کس بر سر آن دو راهی دلهره آور قرار ندارد. برای نتیجه بخش بودن خیلی تلاش می‌کردم که به پرسش ها پاسخ عمیق‌تری بدهم و به پرسشگر، که معمولاً از میان جوانان و روشنفکران جوان‌تر بودند، بشناسانم، که طرح این سؤال _ بدین صورت خشک که خواستار تمایز قاطع در پاسخ است – نادرست است.
دولت اگر به نفع مردم عادی و کارگران و کم درآمدها دخالت کند و اگر تصدی بخشهایی از اقتصاد را بر عهده بگیرد می‌شود چپ و می‌شود مسئول عقب ماندگی، استبداد، فقر و پوپولیسم و اگر هر چه بیشتر به سمت بازار آزاد برود و دست از منافع مردم و دارایی ها و ابزارهای تولید ملی بشوید می‌شود آزادیخواه و امیدبخش برای آینده.
ما حرف‌های شما را که هر دو جناح را راست می‌دانید و برای سوسیالیسم محتوا و مأموریت ویژه تاریخی قائلید و از راه سوم صحبت می‌کنید و برآنید که بین عدالت و آزادی تفاوتی نیست و آزادی را محدود به صندوق انتخابات نمی‌کنید و می‌خواهید به تعیین سرنوشت اقتصادی از سوی کارگران متصل کنید نمی‌فهمیم. این حرف‌ها شعار و احساساتاند، اما رفسنجانی و روحانی علم و عقل اند. میرحسین موسوی و کروبی و خاتمی هر چه به سمت این دو حرکت کنند مترقی‌تر و امیدبخش تراند وگرنه چپ ها آنها را از دست ما می‌گیرند و راه را برای حکومت احمدی نژادی‌های چپ فراهم می‌کنند. ما خط و راه مستقل سوم شما را نمی‌فهمیم یا میسر نمی‌دانیم.
قسمتی از کتاب رهایی بشر:
مدافعان نظریه اخلاقی دولت روش و نگاهی تاریخی داشتند مبنی بر اینکه سرنوشت و آینده آدمیان زیستن در درون دولت هاست. برای بخش اعظم انسان ها در جوامع پیشرفته زیستن در درون دولت ضروری است. انسان ها فقط موجودات اجتماعی نیستند بلکه موجوداتی دولت مند هستند. دولت در فرایندهای تاریخی شکل و اوج گرفته و راه درازی را از عصر تمدن یونان تاکنون پیموده است. در نظریه های تاریخی هگل دولت از درون فرایندهای پیشین تمدن و فرهنگ رشد کرده است. دولت مجموعه ای از مقررات یا دستگاه اداری یا شخصیت های حاکم نیست بلکه نهاد، مفهوم و نقش عمیقی دارد. دولت دارای معنای درونی است. زیرا انسان ها در درون دولت ها رشد می کنند و آن هم نه به دلیل قدرت و اراده دولت، بلکه به این دلیل که دولت از درون سرنوشت و تمایل و درون آدمیان که موجوداتی عقلایی اند بیرون می جوشد.
دولت فقط معنای بروکراتیک و اقتدار آن نیست بلکه معنایی درونی دارد. دولت دارای روح است و جامعه نهایت گرا در راستای این دولت جا می گیرد. همان طور که جهان عینی نهادها و قوانین از جهان ذهنی آگاهی انسان بیرون می جوشد دولت نیز معانی ای ظاهری دارد که از معانی عمیق درونی آن بیرون می جوشد. اینکه مفهوم دولت در طول زمان تغییر یافته و تغییر می یابد و معنا و گونه ای یکسان ندارد، قطعیت تاریخی دارد که توضیح آن در تغییر در سازمان عینی جامعه قرار دارد، گرچه تبعیت مفهوم دولت از این عینیت، تک به تک و مکانیکی نیست- و نکته مهم در بحث دولت نیز همین است.
نخستین جمع بندی و تنظیم قانون دولت درواقع در بحث نظریه دولت مطلقه قرار دارد که خود آن نیز سابقه پیدایی چندان دور و درازی ندارد. جنبه هایی از نظریه دولت مطلقه بعدها به سایر نظریه های دولت راه یافت. نظریه دولت مطلقه، برخلاف تصور، نظریه قرون وسطایی نیست بلکه مربوط به پس از آن است.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.