کارگران و انقلاب 57
درباره نویسنده آصف بیات:
آصف بیات نویسنده کتاب کارگران و انقلاب 57، (متولد: ۱۳۳۳) محقق و نویسنده ایرانی و استاد جامعهشناسی دانشگاه لایدن هلند است. او پیشتر، به مدت ۱۷ سال، استاد دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC) بودهاست. بیات ۱۳۳۳ شمسی در روستایی کوچک در استان تهران به دنیا آمد. او در دوران نوجوانی به تهران نقل مکان نمود، در رشته علوم سیاسی در دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی تهران پذیرفته شد و به عالم سیاست روی آورد.
بیات در اواخر دهه ۱۳۵۰، تحصیلات تکمیلی خویش را در دانشگاه کنت بریتانیا ادامه داد و نقش کارگران در انقلاب سال ۱۳۵۷ را به عنوان موضوع پایاننامه دکترایش انتخاب کرد که با نام «کارگران و انقلاب در ایران» به چاپ رسید. او سپس در سال ۱۹۸۶ به مصر نقل مکان کرد تا در دانشگاه آمریکایی قاهره درس بدهد، بسیاری از تحقیقات او بر مسائل اجتماعی آن کشور متمرکز شد و کتاب «کار، سیاست، و قدرت» را به رشته تحریر درآورد که دربارهٔ تجربه مصر از مشارکت کارگری از زمان ریاستجمهوری جمال عبدالناصر بود.
درباره کتاب کارگران و انقلاب 57:
این اثر که اولین کار تالیفی آصف بیات محسوب میشود برآمده از پایاننامه دکتری اوست. مهمترین مشخصه این کار که در تمامی آثار بعدی که آصف بیات در حوزههای دیگر تالیف کرده نمایان است وجه مشاهدات عینی مولف از جریان تحولات و تحقیقات میدانی وی است. آصف بیات به هیچ عنوان سعی نمیکند در بند نظریات و کلان روایتهای تئوریک باقی بماند و همواره فکتهای عینی و میدانی جایگاه مهمی در تحقیقات وی به خود اختصاص میدهد. آنگونه که خود مولف اشاره میکند این اثر حاصل گفتوگو با 150 کارگر و حضور در بیش از 14 کارخانه صنعتی طی سالهای 1360 -1361 بوده است.
در اینجا مولف به هیچ عنوان سعی نکرده تا مرعوب نظریات چپ یا راست شود و سعی کرده با اولویت قرار دادن واقعیت به مثابه فکت نتایج خود را ارائه کند. برای اولینبار در این کتاب شاهد هستیم که تاثیر جریانها و نیروهای مهمی مثل مذهب، پایگاه جغرافیایی یا قومی کارگران مورد بررسی قرار میگیرد و برآیند این نیروها بر رفتارهای کارگران مورد بررسی قرار گرفته است.
آصف بیات در کتاب «کارگران در انقلاب 57» نشان میدهد که در کارخانههای ایران آن زمان مسئله قومیت بسیار بیشتر از طبقه برای کارگران در اهمیت داشت. مسئله روستایی بودن و مذهبی بودن کارگران بسیار نقش مهمی در عدم شکل گیری آگاهی طبقاتی در بین کارگران داشته است و نشان داده است بدون توجه به این عوامل نمی توان فهم عمیقی از حرکتهای کارگری در ایران داشت.
در این کتاب نشان داده شده است که کارگران در فرایند پرولتر شدن به هیچ عنوان نتوانستهاند به طور کامل ارتباطات و ریشههای خود را با گذشته روستایی خود قطع کنند و همین موضوع تاثیر بسیار مهمی بر روان کارگران و همینطور رفتار سیاسی کارگران داشته است. شاید یکی از مهمترین این مسئلهها را در عدم ارتباط کارگران با جریانهای چپ مارکسیست در آن زمان دانست و فهم این امر امکانپذیر نیست؛ بدون اینکه تحولات کارگری در ایران را از نزدیک مشاهده کرد.
کتاب کارگران و انقلاب 57 که اولین اثر نویسنده محسوب میشود متشکل از 8 فصل است شامل: اول مقدمه، دوم پرولتر شدن، سوم کارخانه های پیش از انقلاب، چهارم طبقه کارگر صنعتی در انقلاب،پنجم شوراها: تکوین، ساختار و مبارزات، ششم تصورات کارگران از شوراها، هفتم، محدودیتهای شوارها، هشتم سیاست روابط صنعتی.
در هر کدام از این فصلها نویسنده سعی کرده است که با پیشبرد یک روش کمی مجموعه مشاهدات عینی خود را در کنار نظریات معتبر همنشین کند. در یک جا ممکن است نویسنده مسئله مربوط به ایدئولوژی را لحاظ کند و در جایی دیگر مسئله مربوط به جایگاه طبقاتی را در نظر بگیرد به طور کل متناسب با وضعیت تاریخی کارگران مواضع و جایگاه تحلیلی نویسنده تغییر میکند.
به طور کل کتاب کارگران و انقلاب 57 را میتوان یک اثر مهم در بازخوانی تجربه مبارزات کارگری و حضور کارگران در تحولات سیاسی نه تنها ایران بلکه خاورمیانه دانست که حاوی اطلاعات و مشاهدات بسیار مهمی است که هیچ محققی بدون توجه به آنها نمیتواند در این راه گام بردارد.
قسمتی از کتاب کارگران و انقلاب 57:
پرولتر شدن به طور کلی به فرایند انکشاف طبقهای اطلاق میشود که معاشش به فروش نیروی کارش بستگی دارد. تحليل تكوين طبقه کارگر باید شامل پژوهشی درباره ابعاد فرهنگی ایدئولوژیکی و سیاسی آن باشد. در این فصل، درباره مسائل اصلی وضعیت اجتماعی فرهنگی کارگران کارخانههای تهران بحث میکنم. نویسندگان در بررسی پرولترشدن طبقات کارگر در تولید سرمایه دارانه، دیدگاههای نسبتا متفاوتی داشتهاند.
اسمیت (۱۹۸۰) در پژوهش درباره پرولترشدن کارگران کارخانه پتروگراد از ابتدای جنگ جهانی اول تا سال ۱۹۱۷، از سه معیار برای متمایز کردن دو طبقه اجتماعی کارگران روس استفاده کرده است: کارگردهقانان و کادر کارگری (کارگران مزدبگیر پرولترشده). معیارها عبارتاند از: اول، میزان مالکيت کارگر در منطقه روستایی و اینکه آیا هم در تولید کشاورزی و هم در تولید صنعتی فعال است یا خیر؛ دوم، مدت اقامت در شهر، میزان شهرنشینی و گسیختگی از فرهنگ روستایی؛ و سوم، تا چه حد آنان از نسل خانوادههای کارگر بودهاند.
استفاده کلی از این معیارها برای تعیین طبقه کارگر پرولتاریزه شده مسئله ساز است. حداقل دو معنا را میتوان به مفهوم کارگر پرولترشده نسبت داد: از یک سو، این واژه به تغییر در آگاهی اطلاق میشود. این تغییر در کارگران شهر نشین شدهای است که آگاهی طبقاتی دارند و زمانی طولانی در کارهای صنعتی فعال بوده و به میزان زیادی سازماندهی شدهاند.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.