نه قربانیان، نه جلادان!

نه قربانیان، نه جلادان!

درباره نویسنده آلبر کامو:
آلبر کامو ( زادهٔ ۷ نوامبر ۱۹۱۳ – درگذشتهٔ ۴ ژانویه ۱۹۶۰) نویسنده، فیلسوف و روزنامه‌نگار فرانسوی بود. او یکی از نویسندگان بزرگ قرن بیستم و خالق کتاب مشهور بیگانه و مقاله جریان‌ساز افسانهٔ سیزیف است. کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر «آثار مهم ادبی که به روشنی به مشکلات وجدان بشری در عصر حاضر می‌پردازد» برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد. آلبر کامو پس از رودیارد کیپلینگ جوان‌ترین برندهٔ جایزهٔ نوبل و همچنین نخستین نویسندهٔ زادهٔ قارهٔ آفریقا است که این عنوان را کسب کرده‌است. همچنین کامو در بین برندگان نوبل ادبیات، کمترین طول عمر را دارد و دو سال پس از بردن جایزهٔ نوبل در یک سانحهٔ تصادف درگذشت. با وجود اینکه کامو یکی از متفکران مکتب اگزیستانسیالیسم شناخته می‌شود او همواره این برچسب خاص را رد می‌کرد. در مصاحبه‌ای در سال ۱۹۴۵ کامو هرگونه همراهی با مکاتب ایدئولوژیک را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «نه، من اگزیستانسیالیست نیستم. هم سارتر و هم من همیشه متعجب بوده‌ایم که چرا نام ما را پهلوی هم می‌گذارند.» کامو در الجزایر تحت استعمار فرانسه متولد شد. او در دانشگاه الجزیره تحصیل کرد و تا پیش از آنکه در سال ۱۹۳۰ گرفتار بیماری سل شود دروازه‌بان تیم فوتبال این دانشگاه بود. در سال ۱۹۴۹ پس از آنکه کامو از جنبش «شهروند جهانی» گری دیویس جدا شد یک اتحادیهٴ بین‌المللی را تأسیس کرد که آندره بروتون نیز یکی از اعضای آن بود. شکل‌گیری این گروه، به گفته خود کامو، بر اساس «محکوم کردن هر دو ایدئولوژی شکل گرفته در آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی» بود.

درباره کتاب نه قربانیان، نه جلادان!:
دو گانه عجیبی است قربانی یا جلاد بودن. عجیب‌تر آنکه وقتی نخواهیم قربانی باشیم باید جلاد باشیم و اگر نخواهیم جلاد باشیم گویی قربانی می‌شویم.
چگونه؟ همانطور که آلبر کامو ‌می‌گوید همان‌وقت که می‌خواهیم قربانی ظلم نباشیم و در پی توجیه هستیم.
توجیه چه؟ توجیه چرخه خشونت. آنگاه که دلایلی با قدرت می‌خواهند ما را متقاعد کنند که گاهی کشتن انسان‌ها / قتل دیگران درست بوده است.
کامو در کتاب نه قربانیان و نه جلادان راهی مستقیمی را به انسان نشان می‌دهد تا نتواند هیچ قتلی را مشروع تلقی کند. واین به عقیده او این یعنی خودداری از جلاد بودن. و البته که این یک ضرورت اخلاقی است. این که ما نه قربانی باشیم و نه جلاد. و هیچ نوع سرسپردگی و باوری ازهر جنسی نباید قتل دیگری را مشروعیت ببخشد.
کتاب «نه قربانیان، نه جلادان!» از آلبر کامو مجموعه یادداشت هایی است که ابتدا در روزنامه کُمبا (نبرد) در فاصله کمی از جنگ جهانی دوم نوشته شده. کُمبا یک نشریه زیرزمینی در بخش اشغالی فرانسه بوده. کامو از ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۷ سردبیر کمبا بود. در این فاصله بود، یعنی نوامبر ۱۹۴۶ که او هشت مقاله سلسله وار برای کمبا نوشت، با همین عنوان «Ni Victimes,ni bourreaux». بعد از انتشار، این مقالات چندین بار دیگر در نشریات مختلف باز نشر شده نهایتا در ۱۹۶۰ همزمان با درگذشت کامو به شکل کتابی مستقل منتشر شد والبته خیلی پیشتر از آن به انگلیسی نیز ترجمه شد.
کتاب کوچک و عمیق کامو تلنگری است در جهانی که گاه خشونت با دلایلی مقدس، انسانی و حتی عقلانی توجیه می‌شود تا همه ما غیر مستقیم اگر نخواهیم قربانی باشیم تبدیل به جلادانی شویم که چرخه خشونت را روا می‌دانند. کامو اما هیچ کدام از این دو گانه را بر نمیتابد و با توضیح آنچه در تاریخ بر اساس این دوگانه بر سر انسان آمده، نهیب می‌زند که هم قربانی نمانید و هم جلاد نباشید. او از یک قرارداد اجتماعی تازه سخن می‌گوید و «به سوی گفت و گو بودن». از اینکه باید ترس و سکوت و انزوای ناشی از آن را کنار گذاشت و به سراغ گفت وگو و ارتباطی بین انسانی در سطح جهانی رفت.
نثر خلاصه گو، کوبنده وجذاب کامو از مشخصه این مقالات است. مجموعهٔ «نه قربانیان، نه جلادان» هشت قسمت دارد: قرن وحشت، نجات جان، تناقضات سوسیالیسم، انقلاب خیانت شده، دموکراسی و دیکتاتوری بین‌المللی، جهان سریع‌التغییر، قرارداد اجتماعی نوین و به سوی دیالوگ.

قسمتی از کتاب نه قربانیان، نه جلادان!:
قرن هفدهم، قرن ریاضیات؛ قرن هجدهم، قرن فیزیک؛ و قرن نوزدهم، قرن زیست شناسی بود. اما قرن بیستم قرن وحشت است. با خود خواهید گفت وحشت که علم نیست! اما علم با وحشت بیگانه نیست. زیرا آخرین پیشرفت‌های نظری، علم را به نقض غرض خود واداشته است؛ چرا که کاربردهای علمیِ علم، سراسر کره زمین را در خطر انهدام قرار داده است. بنابراین حتی اگر وحشت را به خودی خود علم ندانیم، تردیدی نیست که وحشت، نوعی روش است.