ملت‌ها و ناسیونالیسم پس از 1780

شـاید بهترین شـیوه این باشـد که با درکی از ملت آغاز کنیم که بـه اندازهٔ بقیه قانع‌کننده نیسـت، یعنی در همان معنایـی از واژه که آدام اسـمیت در عنـوان اثـر سـترگش به کار می‌برد، چرا که ملـت در بافتار اندیشهٔ اسـمیت آشـکارا به معنای دولت سـرزمینی است، یا به بیان جان ِ اوایـل سدهٔ ری، متفکـر تیزبیـن اسـکاتلندی کـه در امریـکای شـمالی نوزدهـم پرسـه می‌زد و از اسـمیت انتقاد می‌کرد، به معنـای هر اجتماع، جامعـه، ملـت، دولـت، یا مردم مجـزا واژگانی که بسـته به موضوع بحث می‌توانند مترادف قلمداد شـوند، است. درعین‌حال، اندیشهٔ این اقتصادسیاسـی‌دان برجستهٔ لیبرال را بدون شک باید با متفکران طبقهٔ ِ لیبرالی مرتبط دانست که ملت را از منظری دیگر درک می‌کنند، میانی حتـی اگـر مثـل جان اسـتوارت میل اقتصـاددان یا مثل والتر بجت سـردبیر اکونومیسـت نباشـند.

می‌توان پرسید: آیا از سر تصادف تاریخی است که ِ بازار آزاد هم‌زمان با همان روند ملت‌سازی عصر کلاسیک لیبرالیسم است که بجت آن را عنصر اساسی سدهٔ نوزدهم می‌داند؟ به بیان دیگر، آیـا دولـت ـ ملـت بـه معنـای واقعـی کلمه کارکـردی ویژه در فرایند رشـد ِ آن دوران چه سرمایه‌داری داشـت؟ یـا بـه بیان دقیق‌تر، تحلیلگران لیبـرال نظری پیرامون این کارکرد داشتند؟ تاریخ‌نگار به‌روشنی می‌داند اقتصادهایـی نقشـی پررنگ داشتند که بر اساس مرزهای دولتی تعریف می‌شدند. اقتصاد جهانی در سدهٔ نوزدهـم بیشتـر بین‌المللی بود تا جهان‌شهری.

نظریه‌پردازان نظام جهانی کوشیده‌اند نشـان دهند که سرمایه‌داری، در مقام نظامی جهانی، در یک قاره سـر برآورد و نه در جایی دیگر، به‌ویژه به علت تکثر سیاسـی اروپا که نـه شـامل امپراتـوری جهانی واحـدی بود و نه چنین چیـزی پدید آورد. رشـد اقتصـادی در سده‌های شـانزدهم تـا هجدهم باتکیه‌بر دولت‌های سـرزمینی پدیـد آمـد؛ دولت‌هایی کـه هر یک از آنها در مقـام کلی واحد سیاست‌های مرکانتیلیسـتی را دنبـال می‌کرد.