مسئلهی ایران
درباره نویسنده مقصود فراستخواه:
مقصود فراست خواه نویسنده کتاب مسئلهی ایران، (متولد ۱۳۳۵ در تبریز) جامعه‌شناس ایرانی و استاد برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی در مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی است. هم‌زمان با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، روزی که از سوی سازمان یونسکو در تقویم جهانی ثبت شده‌است، هیئت داوران، جایزهٔ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به مقصود فراستخواه به دلیل فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند، همه‌جانبه، انسانی و اخلاقی در حوزه‌های دانشگاهی و عمومی برای بسط دانش جامعه‌شناسی و همچنین تعهد به تداوم کار فرهنگی، ترویجی و علمی تقدیم کرد. جایزه نشان دهخدا در چهارمین دورهٔ آن(۱۳۹۷) و به خاطر کتاب برگزیدهٔ «نظارت و ارزشیابی در آموزش عالی» به عباس بازرگان و مقصود فراستخواه تعلق گرفت. در دهمین جشنواره بین‌المللی فارابی (7بهمن 97)، مقصود فراستخواه برگزیدهٔ جایزهٔ «مطالعات میان رشته ای» شناخته شد.
درباره کتاب مسئلهی ایران:
آنچه در این کتاب فراهم آمده بخشی از گفتارها یا گفت‌وگوهای دهه‌ی هشتاد و نود است. درد مشترک در همه‌ی اینها همان است که نام کتاب شده است. مسئلهی ایران مسئلهی همه‌ی ماهایی است که در این سرزمین زندگی می‌کنیم و حتی اگر به علل یا دلایلی در این جا و آن جای جهان پراکنده گشته‌ایم، همه یک جمع متفرق‌ایم – دیازپورای ایرانی گفته می‌شویم – و همه به یک خاک و یک تاریخ و یک تمدن تعلق داریم. ایران کشور ماست، پهناور، با تاریخی دراز و گونه گونی به غایت فراوان مثل رنگین کمان. سفر تاریخی این سرزمین پر ماجرا، راه اش صعب و سنگلاخ، و سوانح ایامش بسی زیاد بوده و هست. اما همچنان تا به امروز نفس نفس کرده و دوام آورده است. خسته و سرگردان شده، اما از پای در نیامده است. زندگی اینجا هم چنان جاری است. ایران ارزش زیستن و ارزش اندیشیدن دارد.
فصل نخست به خرد و عرفان ایرانی اختصاص یافته؛ دریغ است ایران که خدای او نیز خدای جان و خرد بود و زرتشت و بزرگمهر و برزویه و فردوسی داشت و خیام و ابوریحان و رازی، و ابن سینا و ابن مسکویه و مولانا و حافظ و بسیار ستارگان دیگر در آسمانش بود. زمین، هرچه هم ناهموار، در زیر این آسمانها لابد ارزش گام زدن دارد. این بزرگان خود هر کدام مرغی مسئله خوار بودند و نه عنکبوتان که مگس قدید کنند، همین از فرو شکومشان بس. در این فصل از معماگونگی خرد شادمان ایرانی و از عشق و عرفائش بحث شده است و از شمس و از ذهن و زبان حافظ، و کسب جمعیت از زلف پریشان و مابقی چیزها.
عنوان فصل دوم «تمدن، تجدد و هویت ایرانی» است. در این فصل سخن از هویت تمدنی و نیز هویت متجدد ایرانی به میان آمده است. این «ما» کیست که به او ایران گفته می‌شود؛ «مابودگی» ما در عین دوام، تحول داشت، در عین کثرت، وحدت داشت. اقوام و مذاهب و آیین‌ها و فرهنگ‌ها و زبان‌ها و سرمایه‌ها و هنر و ادبیات متنوع که هر کدام ریشه در این سرزمین کهن دارد. ایرانی بودیم و در همان حال جهانی. این جایی و آن جایی. ایران یک معما بود و هست؛ یک مسئله و یک راه حل. تقدیرگرایی معضل بزرگی بود تا به امروز. آنچه کم داشتیم تدبير انسانی و کار و کنش و روش‌ها و راهبردهای هویتی بود و کژتابی بازنمایی‌های ایدنولوژیک از آن. هویت آموختی و ساختنی است…
قسمتی از کتاب مسئلهی ایران:
تا حدودی می‌توان گفت ابن سینا از بارزترین نمونه‌های معرف خرد ایرانی – اسلامی است. با این حساب، اگر بخواهیم در باب نوع خردورزی ایرانی در دوره‌ی پس از ورود اسلام به این سرزمین به روش موردکاوی بررسی علمی کنیم، می‌توانیم ابن سینا را مورد مثالی مناسبی برای تحقیق خود انتخاب کنیم. در این جا نویسنده همین کار را کرده است. ابن سينا تا حد زیادی تیپ خردورزی ما را (دست کم یکی از تیپ های بسیار غالب و شایع آن را) نمایندگی می‌کند و نشان می‌دهد.
ابن سینا متعلق به دوره‌ی ماقبل انحطاط ماست. در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، که او زیسته و اندیشیده و آثاری آفریده است، نه هنوز تأثیرات مخرب دولت‌های غزنوی و سلجوقی تا عمق پیکره‌ی فرهنگی ما نفوذ کرده بود، نه مغول حمله کرده بود و نه دیگر رویدادهای ویران کننده اتفاق افتاده بود. ابن سینا به دوره‌ی پررونق فرهنگ و تمدن ایران بعد از اسلام و دوره‌ی پویش‌های خردورزی ایرانیان دوران تعلق دارد که در آن هنوز خاطره‌ی زکریای رازی و فارابی تروتازه است، عطش دانستن هنوز فروکش نکرده است، دانشوری مانند ابوریحان بیرونی هم عصر او است که در سن ۷۷ سالگی و بر بستر بیماری مرگ از عیادت کننده پاسخ یک سؤال علمی را جویا می‌شود و چون تعجب می‌کنند می‌گوید این مسئله را بدانم و بمیرم بهتر است از این که ندانم و بمیرم. خیام نسل بلافاصله بعد از ابن سیناست.
بنابراین، شاید بشود گفت ابن سینا نه تنها تیپ غالب عقل فلسفی ما، بلکه نمونه ی بارز جنب و جوش عقلی ایرانی هم هست. پس می‌توان خردورزی ایرانی را در او به محک زد. فرض ما این است که عقل فلسفی ما متفاوت با عقل فلسفی غربی است. عقل ما، آن گاه نیز که عقلی فلسفی است، باز هم از ذوق و حال برکنار نیست.
عقل فلسفی مادر پرسش افکنی و نقادی، زیادی سخت گیر نیست، یکسره در کنجکاوی و بحث و استدلال ورزی غوطه نمی‌خورد، تصرفات و ماجراجویی‌های بی‌محابای ذهنی و فلسفی خود را تا درون شالوده‌ها پی جویی نمی‌کند و به امواج سهمگین ناسازه‌ها و پوچی‌هایی نمی‌زند که در عمق هستی کائنات و ساختار معرفت آدمی لانه دارند. عقل فلسفی ما، تا یک جاهایی ماجراجویی و کنجکاوی می‌کند ولی جایی کوتاه می‌آید، میانبر میزند و به تصریح یا به تلویح، به طور آشکار (در حکمای اشراقی و متأله) یا به طور ضمنی (در فیلسوفان مشایی و مورد مثال ابن سينا) راه‌های دیگری به سوی معانی مطبوع در پیش می‌گیرد.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.