تاریخ حیوانات

ارسطو در کتاب نهم تاریخ حیوانات به توصیف ویژگی‌های حیوانات می‌پردازد. طبقه بندی نیروی افسارگسیخته حیات طبیعی، آنهم در قالب نظامی علمی مبتنی بر بازنمایی، مستلزم توجه موشکافانه به جزئیات است؛ حتی اگر این جزئیات بعيد یا بی‌اهمیت به نظر برسند. مأخذ شناخت ارسطو درباره رفتارهای حیوانات صرفا محصول مشاهدات نیست و افسانه‌ها، شایعات، خاطرات و داستان‌های نقل شده از افراد و شاهدان عینی را نیز در بر می‌گیرد. بهره گیری از چنین مواد خام گسترده و متنوعی ملاحظات ویژه‌ای می طلبد. نخست باید تمام جزئیات و خصوصیات را پیش چشم داشت و از هر گونه ساده سازی، تقلیل یا ارائه نظر شتابزده انتزاعی پرهیز کرد. در دوره ارسطو، هنوز مقولات طبقه بندی به شکل دقيق مدون نشده بود، ولی وجود داشت. بعدها یکی از این مقولات را انسان نامیدند.

حيوانات ارسطو واجد ابعاد انسانی و آشکارا انسان گونه‌اند، نه از آن رو که در آن دوره انسان را برتر از كل خلقت می‌انگاشتند، بلکه به این خاطر که او را واجد درک نسبت به خویشتن میدانستند. انسان فقط جزئی از جهان نیست؛ او الگوی جهان شمول آن است. مابقی موجودات، حتی عجیب‌ترین و غیر عادی ترین شان، کمابیش شباهت‌هایی به این الگو دارند و از پاره ای ویژگی های انسانی – انس و وحشت، لطف و خشونت، شجاعت و جبن، حجب و اتكابه نفس بهره مندند.

حيوانات فقط انسان گونه نیستند، بلکه هر یک به شیوه خود از انسان تقلید می‌کنند. البته عکس این صادق نیست.