سبد خرید

ایران، بر لبه تیغ (گفتارهای جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست عمومی)

ناشر : روزنهدسته: ,
موجودی: موجود در انبار

250,000 تومان

آینده ایران چه می‌شود؟ این سؤال دشوار و طاقت‌فرساست و نمی‌توان آن‌را از ذهن پاک کرد، خاصه آن‌که زندگی روزمره هر شهروندی هم به آن گره خورده است. این کتاب شرح شماری از مهم‌ترین مسائلی است که پیش‌روی ایرانیان و حکمرانان‌شان قرار دارد، مسائلی که برخی بدخیم شده‌اند، محصول وضعیت نهادها و کیفیت حکمرانی هستند و برای دست یافتن به کیفیت زندگی بهتر باید آن‌ها را تعدیل و اصلاح کرد. کتاب نسبت به واکنش نامناسب حکمرانان نسبت به مسائل پیش‌روی ایران هشدار می‌دهد و مدعی است «ما نسلی هستیم که بر لبه تیغ راه می‌رویم.» نویسنده معتقد است در گذشته زیرساخت‌های بسیاری فراهم شده‌ و فرصت‌هایی از دست رفته است، اما هنوز فرصت هست برای کنشگری حاکمان، ارتقای کیفیت حکومت و گذار سلامت از روی لبه تیغی که بر آن قرار داریم. کتاب آشکارا از رویکردی نهادگرا به سیاست و تحلیل اجتماعی، ضرورت اصلاحات نهادی و ارتقای ظرفیت و توانمندسازی حکومت دفاع می‌کند.

تعداد:
مقایسه



ایران، بر لبه تیغ (گفتارهای جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست عمومی)

درباره نویسنده محمد فاضلی:

محمد فاضلی نویسنده کتاب ایران، بر لبه تیغ،  (متولد ۱۳۵۳ در اراک) جامعه‌شناس ایرانی است. او دانش‌آموخته رشته مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است، ایشان دوره دکترای جامعه‌شناسی خود را در دانشگاه تربیت مدرس گذرانده است. محمد فاضلی از سال 1386 تا 1390 استادیار دانشگاه مازندران بود و از سال 1393 به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی مشغول به کار شد. این پژوهشگر و جامعه‌شناس از سال 1392 تا 1396  معاونت پژوهشی مرکزبررسی‌های استراتژیک وابسته به نهاد ریاست جمهوری را بر عهده داشت و همزمان مدیر شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی بود.

اظهار نظرهای سیاسی محمد فاضلی، معمولا واکنش‌های فراوانی را به همراه می‌آورد. عمده پژوهش‌های این استاد دانشگاه در حوزه جامعه شناسی سیاسی و جامعه شناسی شهری است. او بارها در مقالات و سخنرانی‌هایش به نقد سیاست‌های حاکم بر محیط زیست، آموزش عالی، حقوق شهروندی و توسعه پرداخته است. فاضلی وبلاگ و یک کانال تلگرامی به نام دغدغه ایران دارد که در آن یادداشت‌های خود را به اشتراک می‌گذارد.

درباره کتاب ایران، بر لبه تیغ:

اصلِ حرفِ کتاب را می‌­توان در یک گزاره خلاصه کرد؛ این­‌که «دولت بودنِ دولت»، بر «چگونه بودنِ دولت» تقدم زمانی و کارکردی دارد. به این معنا که اگر دولت، عناصری از دولتِ مدرن را نداشته باشد، اقتدارگرا یا دموکراتیک بودنش نمی‌­تواند جامعه تحتِ کنترلِ خود را به سوی توسعه هدایت کند. خاستگاه توسعه غرب نیز، نه صرفِ دموکراسی، بلکه در بسیاری موارد، بوروکراسیِ پیشرفته و ورودِ دولت‌ها به ساحتِ سیاست­‌گذاری بوده است. چنان‌­که فوکویاما نشان می‌­دهد که دموکراسیِ آلمان در قرن بیستم، متأخر بر بازسازیِ بوروکراسیِ پیشرفته دولتِ اقتدارگرایِ پروس بود.

مسأله فاضلی به زعم خود، کاهشِ درد و ناخوشایندی‌­هایِ آدمی در ظرفِ مکان و زمان است. مکانِ و زمانِ زیستِ آدمی که وی از آن سخن می‌­گوید، اکنون و این‌جایِ ایران است. ایرانی که دچارِ «همآیندیِ بحران‌­ها» است و به زعم فاضلی به «جامعه مسائلِ حل نشده» تبدیل شده است. جامعه­‌ای که بعد ذهنیِ مسائلش در اذهانِ عمومی می­‌ماند؛ زخم‌­هایِ حاصل از کش‌­آمدنِ بحران‌هایش «بدخیم» شده است و بر لبه تیغ راه می‌­رود. برای برون‌­رفت از این وضعیتِ بحرانی، نیازمند بازسازیِ دولت هستیم. این بازسازی نیازمند اخذِ «تصمیماتِ سخت» است. تصمیمِ سخت، تصمیمی است که با اقبال عمومی مواجه نمی‌­شود و منافعِ گروهی از ذینفعان را به خطر می­‌اندازد تا منافع افراد بیشتری را در بلندمدت تأمین کند.

گرفتنِ تصمیمِ سخت به میزانِ ظرفیتِ دولت بستگی دارد. ظرفیتِ دولت نیز به معنای نفوذ در جامعه از طریقِ مذاکره، استحصالِ منابعِ مالی و تخصیص بهینه این منابع در جهتِ توسعه است. این میزان از نفوذ، نیازمند داشتنِ دیتا از بخش‌­های مختلفِ جامعه، استقلال از گروه‌­های ذینفع و اعمالِ اقتدار است؛ ویژگی­‌هایی که دولتِ ایران فاقد آن است. دولتِ ایران دارایِ اقتدار نیست؛ بلکه دارایِ قدرتِ سرکوب است. در حالی‌که منظور فاضلی از اقتدار، سرکوب نیست، بلکه، قدرتی است که از طریقِ میزانِ نفوذ در جامعه و چانه‌­زنی بدست می‌­آید و مایکل مان آن را «قدرت زیرساختی» می‌­نامد.

از سوی دیگر، دولت در ایران، در بسیاری از زمینه­‌ها، از مالیات­‌ستانی تا بیمه، دیتای لازم برای تصمیم­‌گیری و تصمیم‌­سازی را ندارد. دولتی که اطلاعات لازم برای شناخت مسأله نداشته باشد، چطور می­‌خواهد مسأله را به درستی تعریف کند؟! و دولتی که نتواند مسأله را به درستی تعریف کند، چطور می­‌خواهد آن­‌ها را حل کند؟

حال با این اوصاف، چه می‌­توان کرد؟ مؤلف چه پیشنهاد و راه‌­حلی عملی، برای برون‌­رفت از چنین وضعیتی دارد؟ به طور خیلی خلاصه باید گفت که، فاضلی معتقد است، کنش‌­گران فردی و جمعی، باید سیاستی و نه سیاسی، به عرصه سیاست ورود کرده و دولت را به سوی اخذ تصمیماتِ سخت سوق دهند. به این معنا که کنش‌گران چه در قامتِ یک «جامعه‌­شناس- روشنفکرِ بوروکرات»، چون خودِ فاضلی، که می­‌خواهد فراسوی بوروکرات‌­های منفعل در سلسله­‌مراتبِ قدرت و روشنفکران آرمان­‌گرایِ کلّی­‌گو باشد؛ و چه به شیوه جمعی و جناحی مانند اصلاح‌­طلبان، باید بتوانند ظرفیتِ اصلاح را ذیلِ حلِ مسأله تعریف کنند.

آن‌­ها باید با کاهش مرزبندی­‌هایِ ایدئولوژیک و اجماع‌­سازی با بازیگران سیاسیِ رقیب، دولت را به سوی ساحتِ سیاست­‌گذاری و ارزیابیِ تأثیرِ سیاست­‌هایِ خود سوق دهند. این سیاست‌­گذاری­‌ها باید از طریقِ گفت­‌و­گو با جامعه، جهتِ ارتقایِ سرمایه اجتماعیِ دولت باشد تا بتواند جلویِ «بازخوردِ مثبتِ» «حلقه­‌های خود تقویت ­شونده» رو به قهقرا را بگیرد و ایران را از افتادن در مسیری بی­‌بازگشت نجات دهد.

قسمتی از کتاب ایران، بر لبه تیغ:

مجموعه ای از عدم تعادل های ساختاری در کشور وجود دارند که در کوتاه مدت قابل حل نیستند و اضطرارهای همیشگی دولت ها مانع از تدوین نگاهی راهبردی به آن ها شده است. اولویت بندی این عدم تعادل ها کار ساده ای نیست. با این همه در اینجا صرفا بر اساس شناخت های خود کوشیده ام برخی از مهم ترین ها را بیان کنم.

عدم تعادل مرکز-پیرامون. کشور به طور کلی دارای یک کلانشهر بسیار بزرگ، و چهار کلانشهر دیگر است، که بخش بزرگی از جمعیت را در خود جای داده اند. عمده گردش مالی و سرمایه انسانی، اقتصادی و سیاسی نیز در این شهرها متمرکز است. سهم برخی از استان ها در تولید ناخالصی داخلی ناچیز است، و هر قدر به پیرامون کشور نزدیک می شویم سطوح توسعه انسانی، اجتماعی و اقتصادی کاهش می یابد. همین الگو در سطح استان ها میان مرکز استان و بقیه شهرها تکرار شده است.

عدم تعادل دولت-جامعه. وابستگی جامعه به دولت به حد بسیار نگران کننده ای رسیده است. وابستگی جامعه به دولت در یکصد سال اخیر دائما تشدید شده و اجرای طرح هدفمندی یارانه ها دهک های زیادی از مردم را به صورت نظام مند به دولت وابسته ساخت. تقریبا همه بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ادامه بقای خود نیازمند دولت اند. این وضعیت می تواند امکان دستکاری دولت در جامعه یا حتی اعمال اقتدار را افزایش دهد و شان اربابی دولت را بالا ببرد، اما هم زمان دولت را تا سطح پیشخدمت تنزل می دهد. دولت استراتژیست، بلند مدت نگر و مدیر تا سطح دولت پیشخدمت نیازهای فوری تنزل می یابد. این عدم تعادل عمدتا باید از طریق فراهم آوردن زمینه های مشارکت همه جانبه درمان شود.

عدم تعادل به لحاظ شکاف های اجتماعی. مجموعه ای از شکاف های اقتصادی، قومی، جنسیتی، مذهبی، ایدئولوژیک دائما در حال گسترده تر شدن هستند. انتخابات سال 92 نوعی درمان موقت برای جلوگیری از عمیق تر شدن برخی از این شکاف ها بود. اما تاثیر آن به شرطی دوام خواهد داشت که سیاست های دولت یازدهم به کاهش این شکاف ها یا مدیریت شان در مسیرهای مسالمت آمیز کمک کند. برخی از این شکاف ها با بقیه عدم تعادل های ساختاری منطبق شده اند. برای مثال، عدم تعادل مرکز-پیرامون  هم پوشانی هایی با شکاف های قومی و مذهبی دارد. در دراز مدت نمی توان با رویکردهای پیشین، این شکاف ها را مدیریت کرد و از بروز خشونت در سطوح مختلف جلوگیری کرد.

اشتراک گذاری:
نويسنده/نويسندگان

نوع جلد

شمیز

قطع

رقعی

نوبن چاپ

6

سال چاپ

1400

تعداد صفحات

357

زبان

موضوع

شابک

9786222343910

وزن

350

جنس کاغذ

نقد و بررسی‌ها

هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “ایران، بر لبه تیغ (گفتارهای جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست عمومی)”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.

پرسش و پاسخ از مشتریان

هیچ پرسش و پاسخی وجود ندارد ! اولین نفری باشید که درباره این محصول میپرسید!

موقع دریافت جواب مرا با خبر کن !
در حال بارگذاری ...

نوروز پیروز

سال نو و نوروز را خدمت فرهیختگان گرامی شادباش عرض می‌کنیم.
به اطلاع می‌رسانیم، آخرین روز دریافت سفارش‌ها ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۲ خواهد بود و سفارش‌های ثبت شده

بعد از این تاریخ پس از کنترل موجودی از تاریخ ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ ارسال خواهند شد.
آرزوی سالی پر از شادی و سلامتی برای همه داریم.
با سپاس.

کامک کتاب