ابن فارض؛ زندگی، شخصیت و شعر (به همراه درآمدی بر فن شعر صوفیانه)
درباره کتاب ابن فارض:
اِبْنِ فارِض، (نام کامل: ابوحفص شرف‌الدین عمر بن علی بن مرشد بن علی) (۵۷۶–۶۳۲ق/۱۱۸۱–۱۲۳۴م)، یکی از بزرگ‌ترین شاعران عرب و سراینده شعر صوفیانه در ادبیات عربی است. موضوع بیشتر اشعار او عشق به خداوند است و از این رو به وی سلطان العاشقین لقب داده‌اند.
به گفته نواده اش، نسبت ابن فارض به قبیله بنی سعد (قبیله حلیمة مرضعه پیامبر) می‌رسد. پدرش از اهالی حماة شام بود که به مصر مهاجرت کرد. او در سال ۵۷۶ هجری قمری (۱۱۸۱ م) در مصر زاده شد و مقدمات علوم را نزد پدرش فراگرفت و نزد بهاءالدین قاسم عساکر به استماع حدیث پرداخت و به مطالعه فقه شافعی پرداخت. سپس راه صوفیان را گزید و بیشتر وقت خود را در وادی‌المستضعفین واقع در کوه دوم از رشته‌کوه‌های مقطم نزدیک شهر مردگان کنونی در قاهره می‌گذراند. ابن فارض پس از آن راه مکه را پیش گرفته و در آنجا به سیر و سلوک می‌پردازد و سرانجام پس از پانزده سال به قاهره بازمی‌گردد. وی در قاهره به مقام نایب الحکمی ملک عزیز ایوبی رسید و به دلیل اینکه در محاکم قضایی سهم الارث زنان را بر مردان می‌نوشت به فارض شهرت یافت.
دربارهٔ تغییر احوال ابن فارض روایتی بدین شرح آورده‌اند:
«در این ایام با پیرمرد بقال دیدار کرد و پیرمرد که او را مرشد روحانی ابن فارض دانسته‌اند، وی را به عزیمت به حجاز اشارت کرد. ابن فارض به مکه رفت و پانزده سال در کوه‌های اطراف مکه به تزکیه نفس پرداخت. ابن فارض به زودی به مصر بازگشت. یک بار دیگر با شیخ بقال دیدار کردو بعد از مرگ بر وی نماز خواند.»
بعد از آن ابن فارض تا آخر عمر در صحن خطابه ازهر ساکن شد و در سال ۶۳۲ق همان‌جا درگذشت. وی را در محلی به نام قرافه در دامنه کوه مقطّم در جوار شیخ بقال به خاک سپردند.
قسمتی از کتاب ابن فارض:
تاریخ تصوف خود، بهترین گواه است که صوفیان از اصحاب گرایش‌های سیاسی – مثل خوارج یا شیعیان نبوده‌اند که دین را با سیاست بیامیزند و خویشتن را در میدانگاه حیات سیاسی درافکنند بادا که حاکمیت دنیوی را هم از آن خود سازند. صوفیان اهل جدل و مناظره مثل معتزله و اشاعره هم نبوده‌اند؛ هرچند گه‌گاه با فقیهان و ظاهرگرایان مجادلاتی داشته‌اند تا طریقت و کیش خود را بهتر روشن سازند. صوفيان فقط ارباب احوال و سلوک و مقامات هستند که برخی از آنها «با پیمایش سلوک راه‌های اولیا، نزول در منازل اصفیا و رسیدن به حقیقت حق با بذل جان و نابودی نفس و برگزیدن مرگ بر زندگانی برای وصول به مراد خویش می کوشند.»
از آنجا که زهد، محور و بنیان تصوف اسلامی بوده است؛ بر همین مبنا، می کوشم که ابتدا در اینجا خاستگاه و تطورات و جایگاه و گفته‌های صوفیان را در این باره بررسی و یاد کنم.
١. دوران اوليه زهد در اسلام
می‌توانیم سرشت تصوف خالص اسلامی را در پرتو زهد اولیه‌ای که نزد پرهیزکاران عابد و زاهد اولیه مسلمان می‌بینیم، تبیین نماییم که در همین باره، پاره‌ای احادیث و روایات و وقایع هم هست که در خود اشاره‌هایی به رویکرد زاهدانه و دنیا‌گریزانه اصحاب پیامبر و تابعان نیز دارد…
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.