آخرین آسیابان شوشتر

قسمتی از کتاب آخرین آسیابان شوشتر:

ما از شوشتر دهه بیست می‌گوییم. از شهر «دارالمومنین»، که در چهار سوی ورودی آن بقعه متبرکه ای وجود داشته. از شهر «چهل پیر» که داشتن چهل بقعه از ویژگی‌های منحصر به فرد این دیار معنوی است.

شوشتر قدیم از سمت شمال و از کنار «بقعه سید محمد گلابی» به منطقه عقیلی یا گتوند کنونی می‌رسید. این مسیر راه مالرو و بسیار باریک معروف به «تنگ عقیلی»، بین صخره‌های بلند در امتداد کوه فدلک واقع شده بود. قافله‌ها همواره در حال رفت وشد از این مسیر بودند. به علت باریک و طویل بودن تنگه، سردسته هر قافله با رسیدن به ابتدای تنگه ورود خود را با فریاد اعلام می کرد. اگر قافله‌ای در حال عبور از تنگه بود، جواب فریاد را می‌داد. به این ترتیب قافله جدید منتظر خروج قافله در حال گذر می‌ماند تا میان تنگه متحمل خسارت و رم کردن قاطرها و احشام خود نشوند.

این راه تقریبا به موازات رودخانه کارون کشیده شده بود. آن سوی تنگه، نهر کوچکی معروف به «سور عقیلی» بود که آب بسیار شوری در آن جریان داشت. دشت بعد از این نهر، منطقه «گتوند» یا «عقیلی» نامیده می‌شد. تعریف می‌کردند که عقیلی دارای ۲۶ پارچه آبادی است و کشاورزی و دامداری در همه پررونق بود. شیرین ترین و خوش طعم ترین خربزه و هندوانه بازار شوشتر از عقیلی می‌رسید. نمک عقیلی نیز به بازار شوشتر روانه می شد. این بخش که زیر نظر خوانین اداره می شد، همواره در داد و ستد تنگاتنگ با شوشتر بود.