فیلسوف تودار و رباعیات بودار

فیلسوف تودار و رباعیات بودار

درباره نویسنده علی‌اصغر سیدغراب:

علی اصغر سید غراب نویسنده کتاب فیلسوف تودار و رباعیات بودار، استاد برجسته ادبیات فارسی دانشگاه لیدن هلند است.

درباره کتاب فیلسوف تودار و رباعیات بودار:

قسمتی از کتاب فیلسوف تودار و رباعیات بودار:

بنا بر مشهور، تاریخ تألیف کهن‌ترین نسخه‌های خطی مستقل یا مجموعه‌های اصیل رباعی که آشکارا منسوب به عمر خیام است پیشتر از قرن نهم هجری، یعنی سیصد سال پس از مرگ شاعر، نیست. رباعیاتی به اسم خیام در جنگ‌های مختلف ادبی و دیگر آثار قرن هفتم و هشتم هجری موجود است؛ کشفیاتی از این دست هنوز هم ادامه دارد. البته، تا آنجا که من می‌دانم، قدیمی‌ترین رباعی که تا کنون شناخته شده رباعی‌ای است که در رسالة في التنبيه امام فخر رازی، برجای مانده از اواخر قرن ششم، ثبت شده است. این رباعی به علاوه یک رباعی دیگر در مرصاد العباد اثر صوفی نجم الدین دایه، همشهری فخر رازی، مکتوب به سال ۶۲۰ ق، به نام خیام آمده است. دیرزمانی است که از این دو رباعی رونمایی شده و قدیم‌ترین آنها متعلق به پربارترین بخش قرنی پس از مرگ خام است.

رباعیات این جستار در زمره آن دسته از رباعیاتی است که هرچند بدون ذکر نام گوینده نقل شده‌اند، اما در مجموعه‌های بعدی به اسم خیام آمده‌اند. رباعيات اندکی قبل از قرن هفتم پیدا شده، ولی در سالیان اخیر تعداد آنها رو به فزونی بوده است. خیام پژوهان مدتها قبل چهار رباعی و یک بیت را در سندبادنامه ظهیری سمرقندی، به تاریخ ۷-۵۵۶ ق، شناسایی و معرفی کرده‌اند.